ایزو ۴۵۰۰۱ (استاندارد مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی)
ایزو ۴۵۰۰۱ استانداردی بینالمللی برای سیستمهای مدیریت بهداشت و ایمنی حرفهای (OHSMS) است که در سالهای اخیر جایگزین استاندارد OHSAS 18001 شده است. اخذ ایزو ۴۵۰۰۱ الزاماتی برای پیشگیری از بروز حوادث و مدیریت سلامت و ایمنی در محل کار تعیین میکند. گرفتن ایزو ۴۵۰۰۱ (گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱) به شما کمک میکند ریسکهای محیط کار را بهتر کنترل کنید و مسئولیت اجتماعی کسبوکارتان را برای تامین ایمنی کارکنان به درستی برعهده بگیرید.
آنچه در این مطلب میخوانید:
- ایزو ۴۵۰۰۱ چیست؟
- گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ چیست؟
- آخرین ورژن ایزو ۴۵۰۰۱
- ایزو ۴۵۰۰۱ به زبان ساده
- الزامات ایزو ۴۵۰۰۱
- مراحل اخذ ایزو ۴۵۰۰۱
- تفاوت عمده OHSAS 18001 و ایزو ۴۵۰۰۱
- مزایای گرفتن ایزو ۴۵۰۰۱ چیست؟
- گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ برای چه مشاغلی مناسب است؟
- هدف از اخذ ایزو ۴۵۰۰۱ چیست؟
- ISO 45001 از چه صدماتی جلوگیری میکند؟
- سازگاری و ترکیب ایزو ۴۵۰۰۱ با ایزو ۹۰۰۱
- مزیت دریافت پکیج IMS به جای گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱
- مراحل پیادهسازی استاندارد مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی
- جمعبندی
- سوالات متداول
- از کجا گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ بگیریم؟
ایزو ۴۵۰۰۱ چیست؟
ISO 45001 استانداردی برای حفظ سلامت کارکنان و افزایش ایمنی آنها در هنگام کار است. هدف از گرفتن ایزو ۴۵۰۰۱ کاهش آسیبها و بیماریهای ناشی از شغل، حفاظت از سلامت جسمی و روانی کارکنان و ارتقای سلامتی آنها است.
کمیتههای استاندارد ملی و بینالمللی مستقل از دولت این استاندارد را تهیه کردهاند. سازمان بینالمللی استانداردسازی ISO 45001 را با هدف توسعه یک استاندارد بینالمللی، معرفی و جایگزین استاندارد OHSAS 18001 کرد. هدف اصلی معرفی این ورژن جدید از مدیریت بهداشت و ایمنی، محافظت از تمام کارگران و کارمندان در سراسر جهان با یک نسخه واحد استاندارد است.
گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ چیست؟
صدور ایزو ۴۵۰۰۱ چارچوبی تعریف میکند که یک سازمان را ملزم میسازد از سلامت شغلی و ایمنی کارکنان خود مراقبت کند. از الزامات گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ در تمام صنایع و سازمانها میتوان استفاده کرد. این الزامات شامل مجموعهای از قوانین، سیاستها، فرآیندها، برنامهها و شیوههای پیشگیری از خطرات و افزایش ایمنی و بهداشت شغلی است و خطرات تهدیدکننده سلامتی را در محیط کار به حداقل میرساند.
آخرین ورژن ایزو ۴۵۰۰۱
سازمان بینالمللی ایزو، استاندارد ISO 45001:2018 را در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۸ منتشر کرد. همانطور که قبلا اشاره کردیم این ایزو بر اساس استاندارد کنوانسیونها و دستورالعملهای سازمان بینالمللی کار و استاندارد ملی OHSAS18001 طراحی شده است.
گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ همه بندهای اساسی استاندارد OHSAS 18001 را پوشش میدهد و علاوه بر آن شامل بندهایی اضافی است که طی یک دوره سه ساله، از سال ۲۰۱۸ تا سال ۲۰۲۱، جایگزین شدهاند. این بندهای جدید شامل راهنماییهایی در رابطه با ارزیابی و کنترل ریسک برای سازمانها هستند.
ایزو ۴۵۰۰۱ به زبان ساده
پیشگیری از انواع آسیبها و بیماریهای ناشی از کار کارکنان و فراهم کردن محیط کاری ایمن و سالم نیازمند دریافت و پیادهسازی استانداردی است که دستورالعملهای لازم برای پوشش تمامی موارد ذکر شده را شامل باشد. گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ یک استاندارد جهانی برای بهبود و رشد سیستمهای مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است که راهحلهای عملی برای تامین ایمنی کارگران و کارمندان ارائه میدهد.
الزامات ایزو ۴۵۰۰۱
صدور ایزو ۴۵۰۰۱ نشان میدهد سازمان شما برای جلوگیری از صدمات و بیماریهای مرتبط با کار، برای کارکنان خود محیط کاری ایمن و سالم فراهم میکند. استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ مجموعهای از الزامات را برای ساخت چنین فضایی تعریف کرده است که در ادامه با تعدادی از آنها آشنا میشویم:
- تعهد مدیریت و مشارکت کارکنان برای پیادهسازی ایزو ۴۵۰۰۱
- برنامهریزی برای شناسایی و مدیریت خطرات ایمنی و بهداشت شغلی
- فراهمکردن ابزارها و منابع موردنیاز برای پیادهسازی استاندارد و حفظ سلامت شغلی
- انجام درست عملیات طبق دستورالعمل و ارزیابی ریسکهای موجود
- ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی
- بهبود مستمر و تلاش برای رفع نارضایتیها
مراحل اخذ ایزو ۴۵۰۰۱
شرکتهایی که در گذشته یک سیستم مدیریت سلامت و ایمنی شغلی را مطابق با استاندارد OHSAS 18001 پیادهسازی کردهاند، میتوانند به سادگی برای گرفتن ایزو ۴۵۰۰۱ و پیادهسازی آن اقدام کنند. اما در حالت کلی مراحل پیادهسازی و اخذ گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ شامل موارد زیر است:
- آموزش الزامات استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱
- مستندسازی و پیادهسازی الزامات ایزو ۴۵۰۰۱
- ممیزی اقدامات انجام شده
- صدور گواهینامه از مراجع صدور معتبر
شما میتوانید شخصا روی طی کردن این مراحل نظارت کنید یا میتوانید مانند بسیاری از سازمانها یک مشاور استخدام کنید تا در فرآیند پیادهسازی و صدور ایزو ۴۵۰۰۱ همراه شما باشد و راهنماییتان کند.
تفاوت عمده OHSAS 18001 و ایزو ۴۵۰۰۱
این دو استاندارد با وجود شباهتها، تفاوتهای زیادی هم دارند. هدف هر دو استاندارد بهبود شرایط کاری است، اما ایزو ۴۵۰۰۱ یک رویکرد پیشگیرانه نسبت به کنترل ریسک اتخاذ میکند، در صورتی که OHSAS ۱۸۰۰۱ از یک رویکرد واکنشی برای کنترل خطر بهره میبرد.
رویکرد پیشگیرانه ایزو ۴۵۰۰۱ با توجه به مفاهیم سلامتی و ایمنی در سیستم مدیریت کلی سازمان آغاز میشود، بنابراین مدیریت ارشد میتواند نقش رهبری قویتر در برنامه سلامت و ایمنی داشته باشد؛ اما رویکرد واکنشی OHSAS ۱۸۰۰۱ به جای یکپارچهسازی مسئولیتها در سیستم مدیریت کلی شرکت، روی تفویض اختیارات کنترل خطر به پرسنل مدیریت ایمنی تمرکز دارد.
با وجود اینکه استاندارد OHSAS 18001 امروزه دیگر صادر نمیشود، بد نیست مدیران کسبوکارها از تفاوتهای این استاندارد با ایزو ۴۵۰۰۱ آشنا باشند. در جدول زیر به شماری از این تفاوتها اشاره شده است:
| ISO 45001 | OHSAS 18001 |
| مبتنی بر فرایند است | مبتنی بر رویه است |
| در همه بندها پویا است | در همه بندها پویا نیست |
| رویکردی پیشگیرانه نسبت به کنترل ریسک اتخاذ میکند | رویکردی واکنشی در کنترل خطر اتخاذ میکند |
| شامل نظرات طرفهای ذینفع میشود | شامل نظرات طرفهای ذینفع نمیشود |
مزایای گرفتن ایزو ۴۵۰۰۱ چیست؟
پیشگیری از حوادث و بیماریهای ناشی از شغل نه تنها بر سلامت و ایمنی کارکنان و میزان رضایت و وفاداری آنها تأثیر میگذارد، بلکه در ارائه تصویری مسئول و مثبت سازمان به جامعه نیز تأثیر عمدهای دارد و در دراز مدت باعت گسترش کسبوکار میشود. البته مزایای اخذ گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ به این موارد خلاصه نمیشود. در ادامه با برخی مزیتهای دریافت این گواهینامه آشنا میشویم:
- کاهش حق بیمه و صرفهجویی در هزینههای عمومی مربوط به حوادث سلامتی و ایمنی
- تسهیل و بهبود ارتباط با تأمینکنندگان خارجی، مشتریان و شرکا
- ارتقا تصویر شرکت از طریق نمایش مسئولیت اجتماعی
- کاهش ترددهای غیرضروری و در نتیجه کاهش نرخ جابهجایی
- بهبود مدیریت حوادث
- بهبود مزیت رقابتی
گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ برای چه مشاغلی مناسب است؟
ایزو ۴۵۰۰۱ یک استاندارد عمومی است؛ یعنی هر سازمانی صرفنظر از بزرگی و کوچکی، تعداد کارمندان و همچنین زمینه فعالیت میتواند این استاندارد را دریافت و پیادهسازی کند. گرفتن ایزو ۴۵۰۰۱ اجباری نیست؛ اما پیادهسازی این استاندارد فرصتی برای پیشگیری از آسیبهای شغلی و تضمین سلامتی کارکنان است و در طولانیمدت منجر به افزایش وفاداری و مسئولیتپذیری کارکنان، جلب رضایت مشتریان و رشد کسبوکار میشود.
حوادثی که منجر به آسیبدیدگی کارکنان میشود یا مسائلی که سلامتی آنها را تهدید میکند، خطری هرروزه در مجموعههای مختلف است. شما به عنوان مدیر یا صاحب کسبوکار، همیشه باید سعی کنید این آسیبها و تلفات را به حداقل برسانید. صدور ایزو ۴۵۰۰۱ چارچوبی برای شناسایی، کنترل و جلوگیری از صدمات ناشی از کار فراهم میکند.
مجموع این دلایل سازمانهایی را که دنبال جلب اعتماد مشتری و گسترش کسبوکار در سطوح بزرگتر هستند را ترغیب به دریافت این گواهینامه میکند.
هدف از اخذ ایزو ۴۵۰۰۱ چیست؟
همانطور که گفته شد شرکتهای کوچک یا بزرگ با هر زمینه فعالیتی میتوانند اقدام به اخذ ایزو ۴۵۰۰۱ کنند. برخی اهداف شرکتها از گرفتن ایزو ۴۵۰۰۱ در ادامه آمده است:
- به حداقل رساندن خطرات برای کارکنان و جلب رضایت سایر ذینفعان از طریق اجرای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی
- حفظ و بهبود سطح کارایی در حوزه بهداشت و ایمنی شغلی
- تنظیم کلیه عملیات مطابق با سیاستهای بهداشتی و ایمنی مندرج در این استاندارد بینالمللی
ISO 45001 از چه صدماتی جلوگیری میکند؟
هر روز هزاران نفر در سرتاسر دنیا جان خود را در اثر حوادث هنگام کار یا بیماریهای کشنده مرتبط با فعالیتهای کاری از دست میدهند؛ تعداد بیشتری نیز دچار آسیبهای جدی یا جزئی میشوند. هدف ایزو ۴۵۰۰۱ کمک به سازمانها برای به حداقل رساندن این آسیبها است.
سازگاری و ترکیب ایزو ۴۵۰۰۱ با ایزو ۹۰۰۱
اخذ ایزو ۴۵۰۰۱ در کنار اخذ گواهینامه سایر استانداردهای معتبر، بر اعتبار مجموعه شما میافزاید و به جلب اعتماد مشتری کمک میکند. از جمله این استانداردها، میتوان به یکی از استانداردهای سیستم مدیریت کیفیت به نام ایزو ۹۰۰۱ اشاره کرد. بسیاری از الزامات این استاندارد مشابه الزامات استاندارد ۴۵۰۰۱ است. ترکیب دو سیستم QMS و OHSMS و به اشتراک گذاشتن بندها و رویههای مشترک دو استاندارد فوق، بازده سیستم را افزایش میدهد و باعث صرفهجویی در زمان و هزینه میشود.
مزیت دریافت پکیج IMS به جای گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱
گواهینامه IMS یا سیستم مدیریت یکپارچه سه سیستم مدیریت کیفیت (ایزو ۹۰۰۱)، مدیریت محیطزیست (ایزو ۱۴۰۰۱) و مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی (ایزو ۴۵۰۰۱) را در یک سیستم مدیریت واحد، جامع و هماهنگ ترکیب میکند.
با اخذ گواهینامه IMS، به جای انجام ممیزی جداگانه برای هر استاندارد، فقط یک بار، یک ممیزی جامع انجام میدهید که به طور همزمان تمام الزامات خاص استانداردهای مورد نظر را پوشش میدهد. به این ترتیب مدیریت سیستم و نظارت بر آن را بهصورت سادهتر، مطمئنتر و با صرفهجویی در وقت، هزینه و نیروی انسانی انجام میدهید.
مراحل پیادهسازی استاندارد مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی
تا اینجا با اهداف، مزایا و مراحل صدور گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ به عنوان یک استاندارد سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی حرفهای آشنا شدید. در این بخش میخواهیم درباره مراحل پیادهسازی این استاندارد صحبت کنیم. مراحلی که پس از صدور گواهینامه باید طی کنید عبارت هستند از:
درک سیستمهای مدیریت OSH و ایزو ۴۵۰۰۱
اولین قدم برای پیادهسازی بعد از گرفتن ایزو ۴۵۰۰۱ یا هر استاندارد دیگری، درک هدف آن استاندارد و مزایای آن برای سازمان شما است. لازم است دانش خود را درباره سیستمهای مدیریتی و چگونگی استفاده از آنها برای تامین ایمنی کارگران و بهبود مدیریت ریسک سازمان افزایش دهید.
در ادامه باید زمانی را به آشنایی با الزامات ایزو ۴۵۰۰۱ اختصاص دهید. این استاندارد ۱۱ عامل موفقیت را برای اجرای یک سیستم مدیریت OSH (Occupational Safety and Health) ارائه میدهد که میتواند شما را راهنمایی کند.
بررسی سیستم فعلی
برای درک این که بعد از دریافت ایزو ۴۵۰۰۱ چگونه باید مراحل پیادهسازی را انجام دهید، باید اطلاعاتی درباره استانداردها و سیستمهای مدیریتیای که مجموعه شما تا پیش از این طبق آنها اداره میشد به دست بیاورید.
درگیر کردن سهامداران و سایر ذینفعان
پیادهسازی استاندارد ۴۵۰۰۱ میتواند سبب تغییر برخی بخشها و رویههای سازمان شود. افراد و گروههای مختلف تحتتأثیر این تغییرات قرار خواهند گرفت؛ برخی ممکن است مخالف اعمال این تغییرات باشند. شما باید درباره دیدگاههای متفاوتی که در این باره وجود دارد، اطلاعات کافی به دست بیاورید. فراتر از جمعآوری اطلاعات در مورد دیدگاههای مختلف، تعامل با ذینفعان است که مقدمات گسترش کسبوکار شما را فراهم میکند.
تعیین اولویتها و اهداف
با یک نظرسنجی کلی از ذینفعان و مشتریان، میتوانید اولویتهای سیستم مدیریت OSH سازمان خود را تعیین کنید و اهدافی را که سازمان امیدوار است از طریق صدور ایزو ۴۵۰۰۱ به آن دست یابد، مشخص کنید. شناسایی اهداف کسبوکار از نظر ایمنی و سلامت شغلی و همراستایی آنها با الزامات ایزو ۴۵۰۰۱ به کسبوکار اجازه میدهد تا در طول زمان بهبودهای لازم را انجام دهد.
راهاندازی یا بهبود سیستم مدیریت OSH
با دنبالکردن چهار مرحله فوق، میتوانید یک سیستم مدیریت OSH برای سازمان خود ایجاد کنید یا سیستم موجود را بهبود ببخشید. این فرایند همچنین به شما کمک میکند تیمی را گرد هم بیاورید که بتواند برنامهها موردنظرتان را اجرا کند. با اخذ ایزو ۴۵۰۰۱ ، تیم تشکیل شده میتواند سازمان را برای پیش رفتن در مسیر اهداف و مقاصدی که شناسایی شدهاند، هدایت کند تا به طور مداوم هم ایمنی و هم عملکرد تجاری را در کل سازمان بهبود ببخشد.
جمعبندی
ایزو ۴۵۰۰۱ یک گواهینامه مدیریت بهداشت و ایمنی حرفهای شناخته شده در سطح جهانی است و اخذ آن ثابت میکند شما بهسلامت کارکنان خود اهمیت میدهید و در تلاش برای افزایش رفاه آنها هستید. همچنین اخذ ایزو ۴۵۰۰۱ نشان میدهد شما از سیاستها و فرایندهای لازم برای کاهش آسیبهای شغلی آگاهید و آنها را به درستی به کار میبندید. موفقیت عملکرد سیستم مدیریت ایزو ۴۵۰۰۱ وابسته به رهبری، تعهد و مشارکت ذینفعان در تمام سطوح سازمان است.
سوالات متداول
در این مقاله بررسی کردیم که با پیادهسازی استاندارد iso 45001، سازمانها میتوانند بهبود مستمر در کارایی سیستمهای ایمنی و بهداشت حرفهای خود را تضمین کنند و ریسکهای مرتبط با بهداشت و ایمنی را مدیریت کنند. در ادامه به برخی سوالات متداول در این باره پاسخ میدهیم:
ISO 45001 یک استاندارد بینالمللی برای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای است که توسط سازمان بینالمللی استانداردسازی (ISO) تهیه شده است. این استاندارد برای کمک به سازمانها در بهبود شرایط کاری، کاهش حوادث و صدمات، حفاظت از بهداشت و سلامت کارکنان و رعایت قوانین و مقررات مربوطه طراحی شده است.
هدف اصلی این استاندارد، ارائه یک چارچوب مدیریتی جامع برای بهبود ایمنی و بهداشت حرفهای در سازمانها است. به سازمانها کمک میکند تا ریسکهای مرتبط با بهداشت و ایمنی را شناسایی، ارزیابی و کنترل کنند و سیستمهای موثری برای پیشگیری از حوادث و صدمات در محیط کار ایجاد کنند.
ISO 45001 و OHSAS 18001 هر دو به بهبود بهداشت و ایمنی شغلی متمرکز هستند. ایزو ۴۵۰۰۱ با دید جدیدتر و جامعتر نسبت به OHSAS 18001، به سازمانها امکان میدهد تا بهبودهای بهداشت و ایمنی را به صورت هماهنگتر و موثرتری اعمال کنند.
پیادهسازی ISO 45001 نیازمند اقدامات مشخصی شامل شناسایی و ارزیابی ریسکهای ایمنی و بهداشت حرفهای، تعیین اهداف، تدوین سیاستها و رویههای مربوطه، آموزش و آگاهیبخشی به کارکنان، برنامهریزی و اجرای فعالیتهای پیشگیرانه، بررسی و بهبود مستمر و ارزیابی عملکرد است.
از کجا گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ بگیریم؟
اولین نکتهای که برای دریافت گواهینامه انواع استانداردها باید به آن توجه داشته باشید این است که گواهینامهای معتبر است که از مراجع صدور تحت اعتبار IAF یا ASCB صادر شود. پیش از عقد قرارداد و دریافت گواهینامه حتما بررسی کنید که نام مرجع صدور در لیست منتشر شده در سایت نهادهای نامبرده قابل مشاهده باشد؛ در غیر این صورت گواهی فاقد اعتبار خواهد بود.
دومین نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که برای دریافت خدمات مشاوره یا صدور باید به دفتری مراجعه کنید که دارای پروانه و مجوز رسمی دولتی در آن حیطه باشد تا امکان پیگیری و استیفای حقوق در صورت بروز هر گونه مشکل برای شما محفوظ بماند.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره و راهنمایی جهت دریافت گواهینامه ایزو معتبر میتوانید از خدمات مشاوره رایگان مجموعه EIQM CET از طریق تماس با ما بهره ببرید.
