الزامات ایزو ۹۰۰۱ مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌ها است که به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا کیفیت محصولات و خدمات خود را بهبود بخشند. این الزامات به منظور افزایش رضایت مشتریان، ارتقای بهره‌وری و دقت در انجام کارها و کاهش مشکلات طراحی شده‌اند. در این مقاله قصد داریم به زبانی ساده توضیح دهیم که ایزو ۹۰۰۱ چه مواردی را درخواست می‌کند و چگونه می‌توان آن را پیاده‌سازی کرد.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
- الزامات ایزو ۹۰۰۱
- ایزو ۹۰۰۱ چیست؟
- لیست الزامات ایزو ۹۰۰۱
- تشریح الزامات ISO 9001 به زبان ساده
- ۱۰ بخش استاندارد مطابق با چک لیست الزامات ایزو ۹۰۰۱
- اسناد و مدارک لازم برای اخذ گواهی ISO 9001
- مدارک ایزو ۹۰۰۱ چیست؟
- هدف از پیاده‌سازی الزامات ایزو ۹۰۰۱ چیه؟
- مزایای پیاده‌سازی الزامات iso 9001
- سیستم مدیریت کیفیت چیست؟
- جمع‌بندی
- سوالات متداول
- از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟
الزامات ایزو ۹۰۰۱
استاندارد ایزو ۹۰۰۱ یکی از شناخته‌شده‌ترین استانداردهای مدیریت کیفیت در جهان است. با این حال، درک کامل الزامات آن ممکن است برای برخی افراد چالش‌برانگیز باشد. با اجرای این الزامات، سازمان‌ها می‌توانند فرآیندهای خود را بهینه‌سازی کرده، از بروز مشکلات پیشگیری کنند، توانمندی کارکنان خود را ارتقا دهند و تعهد خود به کیفیت را نشان دهند. نتیجه نهایی، بهبود عملکرد سازمان در بازار رقابتی و دستیابی به موفقیت بیشتر خواهد بود.
ایزو ۹۰۰۱ چیست؟
ایزو ۹۰۰۱ یک استاندارد بین‌المللی برای مدیریت کیفیت است که توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) تدوین شده است. این استاندارد چارچوبی ارائه می‌دهد که سازمان‌ها می‌توانند از آن برای بهبود کیفیت محصولات و خدمات خود، افزایش رضایت مشتریان، و بهینه‌سازی فرآیندهای کاری استفاده کنند. ایزو ۹۰۰۱ بر اصول کلیدی مانند تمرکز بر مشتری، رویکرد فرآیندمحور، بهبود مستمر، و تصمیم‌گیری مبتنی بر داده‌ها تأکید دارد. این استاندارد جهانی در انواع صنایع و سازمان‌ها، از شرکت‌های کوچک تا بزرگ، قابل اجرا است و اغلب به‌عنوان معیار پذیرش در زنجیره تأمین بین‌المللی عمل می‌کند.
لیست الزامات ایزو ۹۰۰۱
الزامات اصلی استاندارد ایزو ۹۰۰۱ شامل موارد زیر است:
- تعهد مدیریت ارشد به کیفیت
- تمرکز بر مشتری
- تامین منابع کافی
- شایستگی کارکنان
- مدیریت فرآیندها
- برنامه‌ریزی کیفیت
- طراحی محصولات و خدمات
- رسیدگی به شکایات مشتریان
- اقدامات اصلاحی
- تعهد به بهبود مستمر
- نظارت بر رضایت مشتریان از کیفیت محصولات و خدمات
تشریح الزامات ISO 9001 به زبان ساده
بیایید با هم نگاهی به بندهای مختلف این استاندارد بیندازیم. به طور کلی ISO ۹۰۰۱ بر اساس ۱۰ بخش اساسی و چهار عمل ساده (برنامه‌ریزی، انجام، بررسی و اقدام) طراحی شده است. این موارد پایه‌های اصلی تطابق با ایزو ۹۰۰۱ هستند و کمک می‌کنند کسب‌وکارتان را ارزیابی کردهو بهبود دهید.
شما باید سیستم‌های مدیریتی کسب‌وکار خود را به‌طور منظم بررسی کنیند، تغییرات لازم را برنامه‌ریزی کنیند، اقدامات لازم را انجام دهید، اثربخشی این تغییرات را بررسی کنیند و اگر تغییرات موفق نبوددن، در راستای بهبود مجدد اقدام کنید.
۱۰ بخش استاندارد مطابق با چک لیست الزامات ایزو ۹۰۰۱
در ادامه، ۱۰ بخش این استاندارد را مطابق با چک‌لیست الزامات ایزو ۹۰۰۱ بررسی می‌کنیم:
۱- برنامه‌ریزی
در این مرحله، باید کسب‌وکارتان را به‌طور کامل بررسی کنید، دامنه و اهداف ارزیابی را تعیین کنید، اصطلاحات مربوط به کسب‌وکار را تعریف کنید، زمینه کسب‌وکار را در نظر بگیرید و عملکرد و تعهد تیم رهبری را بررسی کنید.
این مرحله مثل خلاصه‌ای از ارزیابی کسب‌وکار شماست. موضوعات و الزاماتی که باید در مرحله «برنامه‌ریزی» پوشش بدهید، شامل موارد زیر می‌شود:
- بند ۱: دامنه
- بند ۲: مراجع هنجاری
- بند ۳: اصطلاحات و تعاریف
- بند ۴: زمینه سازمان ( ۴.۱ درک سازمان و زمینه آن – ۴.۲ درک نیازها و انتظارات طرف‌های ذی‌نفع – ۴.۳ تعیین دامنه سیستم مدیریت کیفیت – ۴.۴ سیستم مدیریت کیفیت و فرآیندهای آن.)
- بند ۵: رهبری (۱ رهبری و تعهد – ۵.۱.۱ رهبری و تعهد برای سیستم مدیریت کیفیت – ۵.۱.۲ تمرکز بر مشتری – ۵.۲ سیاست – ۵.۲.۱ ایجاد سیاست کیفیت – ۵.۲.۲ ارتباط سیاست کیفیت – ۵.۳ نقش‌ها، مسئولیت‌ها و اختیارات سازمانی)
۲- انجام
بخش «انجام» از چک‌لیست الزامات ایزو ۹۰۰۱، مربوط به جنبه عملی کسب‌وکار شماست. این بخش به ابزارها و سیستم‌های پشتیبانی مورد نیاز برای انجام کار – از سفارش کالا تا ملاقات با مشتریان – می‌پردازد. بندهای زیر را بخوانید و ببینید برای تطابق با ISO 9001 چه چیزهایی را باید مد نظر قرار بدهید:
- بند ۷: پشتیبانی (۷.۱ منابع – ۷.۱.۱ عمومی – ۷.۱.۲ افراد – ۷.۱.۳ زیرساخت – ۷.۱.۴ محیط برای عملیات فرآیندها – ۷.۱.۵ منابع پایش و اندازه‌گیری – ۷.۱.۶ دانش سازمانی – ۷.۲ صلاحیت – ۷.۳ آگاهی – ۷.۴ ارتباطات – ۷.۵ اطلاعات مستند – ۷.۵.۱ عمومی – ۷.۵.۲ ایجاد و به‌روزرسانی اطلاعات مستند – ۷.۵.۳ کنترل اطلاعات مستند)
- بند ۸: عملیات (۸.۱ برنامه‌ریزی و کنترل عملیاتی – ۸.۲ الزامات برای محصولات و خدمات – ۸.۳ طراحی و توسعه محصولات و خدمات – ۸.۴ کنترل فرآیندها، محصولات، و خدمات تأمین‌شده از خارج – ۸.۵ فراهم‌آوری محصولات و خدمات – ۸.۶ انتشار محصولات و خدمات – ۸.۷ کنترل خروجی‌های ناهماهنگ)
۳- بررسی
- بند ۹: ارزیابی عملکرد (۹.۱ پایش، اندازه‌گیری، تحلیل، و ارزیابی – ۹.۱.۲ رضایت مشتری – ۹.۲ ممیزی داخلی – ۹.۳ بازنگری مدیریت)
۴- عمل
- بند ۱۰: بهبود ( ۱۰.۱ عمومی – ۱۰.۲ اقدام اصلاحی – ۱۰.۳ بهبود مستمر)
اسناد و مدارک لازم برای اخذ گواهی ISO 9001
برای گرفتن گواهینامه ISO 9001، باید اسنادی برای اثبات تطابق ارائه کنید. این اسناد یا الزامات به دو دسته اجباری و غیر اجباری تقسیم می‌شوند.
الزامات اجباری ایزو ۹۰۰۱
برای اخذ گواهینامه ایزو ۹۰۰۱، اسناد و سوابق زیر حتما باید برای بررسی ارائه شوند:
- سوابق کالیبراسیون تجهیزات پایش و اندازه‌گیری
- سوابق آموزش، مهارت‌ها، تجربه و صلاحیت‌ها
- سوابق بررسی نیازمندی‌های محصول/خدمت
- سوابق بررسی خروجی‌های طراحی و توسعه
- سوابق ورودی‌های طراحی و توسعه
- سوابق کنترل‌های طراحی و توسعه
- سوابق خروجی‌های طراحی و توسعه
- سوابق تغییرات طراحی و توسعه
- ویژگی‌های محصولی که قرار است تولید بشه و خدمتی که قرار است ارائه بشه
- سوابق مربوط به اموال مشتری
- سوابق کنترل تغییرات در فراهم‌آوری تولید/خدمات
- سوابق تطابق محصول/خدمت با معیارهای پذیرش
- سوابق خروجی‌های ناهماهنگ
- نتایج پایش و اندازه‌گیری
- برنامه ممیزی داخلی
- نتایج ممیزی‌های داخلی
- نتایج بازنگری مدیریت
- نتایج اقدامات اصلاحی
این اسناد نشان می‌دهند که شما به استانداردهای بین‌المللی ISO پایبند هستید و تلاش کردید کسب‌وکارتون را بهبود بدهید. مزایای این کار شامل کیفیت بهتر، بهره‌وری بیشتر و حتی حفظ مشتریان است.
الزامات غیراجباری ایزو ۹۰۰۱
برخی از الزامات ایزو ۹۰۰۱ هم غیراجباری اما مفید هستند؛ ارائه اون‌ها برای همه کسب‌وکارها و صنایع اجباری نیست. این الزامات شامل موارد زیر هستند:
- روش تعیین زمینه سازمان و طرف‌های ذی‌نفع
- روش رسیدگی به ریسک‌ها و فرصت‌ها
- روش صلاحیت، آموزش و آگاهی
- روش نگهداری تجهیزات و تجهیزات اندازه‌گیری
- روش کنترل اسناد و سوابق
- روش فروش
- روش طراحی و توسعه
- روش تولید و فراهم‌آوری خدمات
- روش انبارداری
- روش مدیریت ناهماهنگی‌ها و اقدامات اصلاحی
- روش پایش رضایت مشتری
- روش ممیزی داخلی
- روش بازنگری مدیریت
این که آیا به تهیه این اسناد نیاز دارید یا خیر، بستگی به این دارد که چقدر می‌خواهید تجزیه‌وتحلیل شکاف کسب‌وکار خود را دقیق و کامل انجام بدهید. یک متخصص می‌تواند این اسناد را برای شما بررسی کند و تعیین کند که آیا به تطابق با استاندارد ISO 9001 دست پیدا کردید یا نیاز به اسناد بیشتری برای اثبات تطابق دارید.
مدارک ایزو ۹۰۰۱ چیست؟
مدارک ایزو ۹۰۰۱ مجموعه‌ای از اسناد و سوابق است که برای پیاده‌سازی و نگهداری سیستم مدیریت کیفیت (QMS) طبق الزامات این استاندارد ضروری هستند. این مدارک شامل دو بخش اصلی است: اسناد سیستمی و سوابق عملکردی.
- اسناد سیستمی: این بخش شامل سیاست کیفیت، اهداف کیفیت، راهنمای کیفیت (در صورت نیاز)، و روش‌های اجرایی مستند شده است که فرایندهای کلیدی سازمان را توضیح می‌دهد. همچنین ممکن است شامل فرم‌ها، دستورالعمل‌ها، و چک‌لیست‌هایی باشد که برای مدیریت فرایندها ضروری هستند.
- سوابق عملکردی: این مدارک نشان‌دهنده اجرای واقعی سیستم مدیریت کیفیت هستند و شامل گزارش‌های بازبینی مدیریت، نتایج ممیزی‌های داخلی، تحلیل ریسک‌ها و فرصت‌ها، سوابق آموزش کارکنان، و داده‌های مربوط به شکایات مشتریان می‌شود.
این مدارک برای اثبات انطباق با استاندارد و برای ممیزی‌های خارجی و داخلی ضروری هستند. همچنین به سازمان کمک می‌کنند تا عملکرد خود را پایش کرده و بهبود مستمر را تضمین کنند.
هدف از پیاده‌سازی الزامات ایزو ۹۰۰۱ چیه؟
هدف اصلی از پیاده‌سازی الزامات این استاندارد، ایجاد سیستم‌های مدیریت کیفیتی است که به بهبود مستمر فرآیندها، محصولات و خدمات کمک کند. این اقدامات موجب افزایش رضایت مشتریان، ارتقای بهره‌وری و توانمندی کارکنان و بهبود رقابت‌پذیری کسب‌وکار خواهد شد.
مزایای پیاده‌سازی الزامات iso 9001
اجرای استاندارد ایزو ۹۰۰۱ برای هر کسب‌وکاری مزایایی همچون بهبود کیفیت، افزایش بهره‌وری، سودآوری، جلب رضایت و حفظ مشتریان و تقویت روابط حرفه‌ای به همراه دارد. هر سازمانی می‌تواند با پذیرش این چالش‌ها از مزایای آن بهره‌مند شود.
سیستم مدیریت کیفیت چیست؟
سیستم مدیریت کیفیت (QMS) مجموعه‌ای از سیاست‌ها، فرایندها، رویه‌ها، و منابع است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا کیفیت محصولات یا خدمات خود را به‌صورت سیستماتیک مدیریت و بهبود دهند. هدف اصلی QMS اطمینان از برآورده‌شدن نیازها و انتظارات مشتریان، رعایت الزامات قانونی و استانداردها، و افزایش کارایی و اثربخشی فرایندهای سازمانی است. این سیستم با تمرکز بر اصولی همچون بهبود مستمر، تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد، و مدیریت ارتباط با ذی‌نفعان، سازمان را قادر می‌سازد تا به اهداف کیفی خود دست یابد. استانداردهایی مانند ایزو ۹۰۰۱ چارچوبی برای طراحی و اجرای QMS ارائه می‌دهند.
جمع‌بندی
سوالات متداول
عمل به الزامات ایزو ۹۰۰۱ که به سیستم مدیریت کیفیت (QMS) هم معروف است، برای کسایی که می‌خواهند کسب‌وکارشان را بهبود بدهند و از رقبا جلو باشند، مهم است. در ادامه به برخی از سوالات متداول مرتبط با الزامات ایزو ۹۰۰۱ پاسخ می‌دهیم تا ابعاد مختلف این استاندارد بهتر روشن شود:
الزامات اصلی ایزو ۹۰۰۱ شامل تعهد مدیریت ارشد به کیفیت، تمرکز بر مشتری، کفایت منابع، شایستگی کارکنان، مدیریت فرآیند، برنامه‌ریزی کیفیت، طراحی محصولات و خدمات، رسیدگی به شکایات مشتریان، اقدامات اصلاحی، بهبود مستمر و پایش تجارب مشتریان ااست.
خیر، دریافت گواهینامه ایزو ۹۰۰۱ الزامی نیست؛ اما دریافت آن می‌تواند مزایایی مانند بهبود کیفیت محصولات و خدمات، افزایش بهره‌وری و رضایت مشتریان را به همراه داشته باشد. این گواهینامه نشان‌دهنده تعهد سازمان به استانداردهای مدیریت کیفیت است.
با انجام ممیزی‌های منظم داخلی و ارزیابی‌های مستمر سیستم‌های مدیریتی کسب‌وکار، برنامه‌ریزی و اجرای تغییرات لازم و پایش نتایج این تغییرات، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که کسب‌وکار شما با الزامات ایزو ۹۰۰۱ تطابق دارد. همچنین، می‌توانید از مشاوران و متخصصان این حوزه برای انجام ارزیابی‌های دقیق و کسب گواهینامه کمک بگیرید.
مدارک مورد نیاز شامل سوابق مربوط به کالیبراسیون تجهیزات، سوابق آموزش و صلاحیت کارکنان، سوابق طراحی و توسعه، کنترل خروجی‌های ناهماهنگ، نتایج ممیزی‌های داخلی و بازنگری‌های مدیریتی است. این اسناد نشان‌دهنده تعهد سازمان به رعایت الزامات استانداردهای بین‌المللی هستند.
از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟
اولین نکته‌ای که برای دریافت گواهینامه انواع استانداردها باید به آن توجه داشته باشید این است که گواهینامه‌ای معتبر است که از مراجع صدور تحت اعتبار IAF یا ASCB صادر شود. پیش از عقد قرارداد و دریافت گواهینامه حتما بررسی کنید که نام مرجع صدور در لیست منتشر شده در سایت نهادهای نام‌برده قابل مشاهده باشد؛ در غیر این صورت گواهی فاقد اعتبار خواهد بود.
دومین نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که برای دریافت خدمات مشاوره یا صدور باید به دفتری مراجعه کنید که دارای پروانه و مجوز رسمی دولتی در آن حیطه باشد تا امکان پیگیری و استیفای حقوق در صورت بروز هر گونه مشکل برای شما محفوظ بماند.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره و راهنمایی جهت دریافت گواهینامه ایزو معتبر می‌توانید از خدمات مشاوره رایگان مجموعه EIQM CET از طریق تماس با ما بهره ببرید.
){kind=link}
بدون دیدگاه