بندهای استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ به عنوان یک چارچوب جامع، نقش کلیدی در طراحی و اجرای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی ایفا میکنند. این استاندارد با تمرکز بر شناسایی خطرات، ارزیابی ریسکها و ایجاد محیط کاری امنتر، به سازمانها کمک میکند تا سلامت کارکنان را ارتقا داده و از وقوع حوادث پیشگیری کنند. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق بندهای استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ و نحوه اجرای آنها خواهیم پرداخت. اگر میخواهید از این استاندارد نهایت بهره را ببرید، حتماً تا پایان همراه ما باشید.

آنچه در این مطلب میخوانید:
- استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱
- بندهای استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱
- مقدمه (Introduction) : بند صفر
- دامنه کاربرد (Scope) : بند ۱
- مراجع الزامی (Normative References) : بند ۲
- اصطلاحات و تعاریف (Terms and Definitions) : بند ۳
- محیط سازمان (Context of the Organization) : بند ۴
- رهبری (Leadership) : بند ۵
- برنامهریزی (Planning) : بند ۶
- پشتیبانی (Support) : بند ۷
- عملیات (Operation) : بند ۸
- ارزیابی عملکرد (Performance Evaluation) : بند ۹
- بهبود (Improvement) : بند ۱۰
- نحوه پیادهسازی بندهای استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱
- اهمیت و توجه به همه بندهای ایزو ۴۵۰۰۱
- مهمترین بندهای ایزو ۴۵۰۰۱
- مزایای پیاده سازی بندهای ایزو ۴۵۰۰۱
- جمعبندی
- سؤالات متداول
- از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟
استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱
استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ یک استاندارد بینالمللی برای سیستمهای مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی (OH&S) است که با هدف کاهش ریسکهای مرتبط با سلامت و ایمنی در محیط کار طراحی شده است. این استاندارد به سازمانها کمک میکند تا محیطی ایمنتر ایجاد کرده و از بروز حوادث و بیماریهای شغلی جلوگیری کنند. ایزو ۴۵۰۰۱ بر مبنای رویکرد فرآیندی و چرخه بهبود مستمر (PDCA) طراحی شده و با دیگر استانداردهای مدیریتی مانند ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ سازگاری دارد. این استاندارد به سازمانها ابزاری میدهد تا نهتنها به رعایت قوانین بپردازند، بلکه به بهبود مداوم شرایط کاری و سلامت کارکنان نیز توجه کنند.
بندهای استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱
بندهای استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ چارچوبی جامع و دقیق برای طراحی و اجرای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی فراهم میکنند. این بندها به سازمانها کمک میکنند تا از شناسایی نیازها و خطرات محیط کاری گرفته تا ارزیابی عملکرد و بهبود مستمر، تمامی جنبههای ایمنی و بهداشت را به طور سیستماتیک مدیریت کنند. در ادامه، به بررسی بندهای استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ از بند صفر تا بند ۱۰ میپردازیم تا نقش هر بخش را در ارتقای سلامت و ایمنی محیط کار بهتر درک کنیم.
مقدمه (Introduction) : بند صفر
بند صفر به معرفی اهداف، اصول و چارچوب کلی استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ میپردازد. این بخش تأکید دارد که این استاندارد بهمنظور پیشگیری از آسیبهای شغلی و بیماریها، و همچنین بهبود مستمر ایمنی و بهداشت شغلی در محیط کار طراحی شده است. استاندارد بر چرخه PDCA (برنامهریزی، اجرا، بررسی و اقدام) و رویکرد مدیریت ریسک استوار است. همچنین این بند بیان میکند که ایزو ۴۵۰۰۱ با سایر استانداردهای مدیریتی مانند ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ همراستا است، بنابراین بهراحتی میتواند با آنها یکپارچه شود.
دامنه کاربرد (Scope) : بند ۱
این بند توضیح میدهد که ایزو ۴۵۰۰۱ برای تمامی سازمانها، فارغ از اندازه، نوع فعالیت یا بخش صنعتی، قابل اجرا است. هدف اصلی این استاندارد، کاهش آسیبها و بیماریهای شغلی، و ایجاد محیط کاری ایمنتر و سالمتر است. بند ۱ تأکید دارد که سازمانها باید برای پیشگیری از حوادث و بهبود عملکرد ایمنی و بهداشت شغلی، یک سیستم مدیریتی مؤثر پیادهسازی کنند. همچنین این استاندارد از سازمانها میخواهد که نیازها و انتظارات کارکنان و دیگر طرفهای ذینفع را در نظر بگیرند.
مراجع الزامی (Normative References) : بند ۲
در بند ۲ به این موضوع اشاره میشود که استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ بهطور کامل مستقل است و هیچ منبع الزامی دیگری برای اجرای آن وجود ندارد. این بند تأکید دارد که تمامی اطلاعات موردنیاز برای طراحی و پیادهسازی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در همین متن استاندارد ارائه شده است. بنابراین، سازمانها میتوانند بدون نیاز به مراجعه به منابع خارجی یا مستندات اضافی، این استاندارد را اجرا کنند.
اصطلاحات و تعاریف (Terms and Definitions) : بند ۳
این بند مجموعهای از تعاریف کلیدی را ارائه میدهد تا مفاهیم مرتبط با سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی را بهصورت یکپارچه بیان کند. این تعاریف برای جلوگیری از سوءتفاهم و اطمینان از درک یکسان در بین تمامی کاربران استاندارد طراحی شدهاند.
زیربندهای مهم:
- ۳.۱ خطر (Hazard): منبع، وضعیتی یا عملی که میتواند منجر به آسیب جسمی یا بیماری شود.
- ۳.۲ ریسک (Risk): ترکیب احتمال وقوع یک حادثه و پیامدهای آن.
- ۳.۳ حادثه (Incident): رویدادی مرتبط با کار که میتواند منجر به آسیب یا بیماری شود، حتی اگر به وقوع نپیوندد.
- ۳.۴ مشارکت (Participation): دخالت فعال کارکنان در فرآیندهای مرتبط با ایمنی و بهداشت شغلی برای افزایش کارایی سیستم.
- ۳.۵ شایستگی (Competence): توانایی کارکنان برای انجام وظایف با توجه به دانش، مهارت و تجربه.
محیط سازمان (Context of the Organization) : بند ۴
این بند بر اهمیت درک عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی تأکید دارد. سازمانها باید این عوامل را شناسایی کرده و در طراحی و پیادهسازی سیستم مدیریت خود لحاظ کنند. همچنین نیازها و انتظارات کارکنان و سایر ذینفعان باید به طور دقیق مشخص شوند تا سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی با شرایط واقعی سازمان همخوانی داشته باشد.
زیربندهای بند ۴:
- ۴.۱ درک سازمان و بافت آن: سازمان باید شرایط داخلی (مانند ساختار سازمانی) و خارجی (مانند قوانین و رقبا) را که بر ایمنی و بهداشت شغلی تأثیر میگذارند، شناسایی کند.
- ۴.۲ درک نیازها و انتظارات ذینفعان: نیازها و انتظارات کارگران، مشتریان و سایر ذینفعان را که میتوانند الزامات قانونی یا قراردادی باشند، تعیین کنید.
- ۴.۳ تعیین دامنه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی: مرزها و محدودههای سیستم را مشخص کنید تا بدانید کدام بخشها و فرآیندها تحت پوشش هستند.
- ۴.۴ سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی: یک سیستم کامل برای مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی ایجاد، اجرا و بهبود دهید.
رهبری (Leadership) : بند ۵
این بند به اهمیت نقش مدیریت ارشد در ایجاد و حفظ یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی مؤثر تأکید میکند. مدیریت ارشد باید نقش رهبری قوی داشته باشد و مشارکت کارکنان را در تمامی سطوح تضمین کند.
زیربندهای بند ۵:
- ۵.۱ رهبری و تعهد: مدیریت ارشد باید از طریق تأمین منابع و حمایتهای لازم تعهد خود را نشان دهد.
- ۵.۲ سیاست ایمنی و بهداشت شغلی: یک سیاست مشخص و مدون که اهداف و الزامات ایمنی و بهداشت شغلی را تشریح کند.
- ۵.۳ نقشها، مسئولیتها و اختیارات: تعریف دقیق مسئولیتها و اختیارات در سیستم مدیریت.
- ۵.۴ مشاوره و مشارکت کارکنان: کارکنان باید در تمامی مراحل، از شناسایی خطرات تا پیشنهاد راهکارها، مشارکت داشته باشند.
برنامهریزی (Planning) : بند ۶
بند ۶ به سازمانها کمک میکند تا ریسکها و فرصتهای مربوط به ایمنی و بهداشت شغلی را شناسایی کرده و برنامههایی برای مدیریت آنها تدوین کنند.
زیربندهای بند ۶:
- ۶.۱ اقدامات برای شناسایی ریسکها و فرصتها: شناسایی خطرات، ارزیابی ریسکها و ایجاد برنامههای پیشگیرانه برای کنترل آنها.
- ۶.۲ اهداف ایمنی و بهداشت شغلی: تعیین اهداف قابلاندازهگیری و قابل دستیابی برای بهبود عملکرد ایمنی و بهداشت شغلی.
پشتیبانی (Support) : بند ۷
بند ۷ به منابع و اقدامات پشتیبانی موردنیاز برای اجرای موفق سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی میپردازد. این بند شامل تأمین منابع، ارتقای شایستگی کارکنان، ایجاد آگاهی و برقراری ارتباطات مؤثر است. همچنین، مدیریت اطلاعات مستند مرتبط با سیستم نیز از الزامات این بخش است.
زیربندهای بند ۷:
- ۷.۱ منابع: سازمان باید منابع مالی، انسانی و فنی کافی برای طراحی، پیادهسازی و بهبود سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی فراهم کند.
- ۷.۲ شایستگی: کارکنان باید مهارتها و دانش کافی برای انجام وظایف خود داشته باشند. این شایستگی از طریق آموزش و توسعه مستمر تضمین میشود.
- ۷.۳ آگاهی: کارکنان باید از نقشها، مسئولیتها و تأثیر عملکرد خود بر ایمنی و بهداشت شغلی آگاه باشند.
- ۷.۴ ارتباطات: سازمان باید سیستم ارتباطی داخلی و خارجی مؤثری برای تبادل اطلاعات مرتبط با ایمنی و بهداشت شغلی داشته باشد.
- ۷.۵ اطلاعات مستند: مستندات مربوط به سیستم باید ایجاد، نگهداری و بهروزرسانی شوند تا اطلاعات بهروز و دقیق در دسترس باشد.
عملیات (Operation) : بند ۸
این بند به نحوه کنترل فرایندها و عملیات مرتبط با ایمنی و بهداشت شغلی میپردازد. سازمان باید اقدامات لازم برای کاهش ریسکها، مدیریت شرایط اضطراری و حفظ ایمنی کارکنان در تمامی مراحل عملیاتی را برنامهریزی و اجرا کند.
زیربندهای بند ۸:
- ۸.۱ برنامهریزی و کنترل عملیاتی: سازمان باید روشهایی برای شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرات مرتبط با عملیات طراحی و اجرا کند. این روشها باید شامل برنامههای ایمنی، تجهیزات مناسب و اقدامات اضطراری باشد.
- ۸.۲ آمادهسازی و پاسخ به شرایط اضطراری: سازمان باید برنامههای جامع برای مقابله با شرایط اضطراری تدوین کرده و از آمادگی کارکنان از طریق آموزش و تمرین اطمینان حاصل کند.
ارزیابی عملکرد (Performance Evaluation) : بند ۹
بند ۹ بر اهمیت پایش و ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی تأکید دارد. این بند شامل فعالیتهایی مانند نظارت، ممیزی داخلی و بازنگری مدیریت برای اطمینان از دستیابی به اهداف تعیینشده است.
زیربندهای بند ۹:
- ۹.۱ نظارت، اندازهگیری، تحلیل و ارزیابی عملکرد: سازمان باید شاخصهای مناسبی برای ارزیابی عملکرد سیستم طراحی کرده و دادهها را بهصورت منظم تحلیل کند.
- ۹.۲ ممیزی داخلی: انجام ممیزیهای دورهای برای ارزیابی انطباق سیستم با الزامات استاندارد و شناسایی نقاط ضعف و بهبود.
- ۹.۳ بازنگری مدیریت: مدیریت ارشد باید عملکرد سیستم را بررسی کرده و از تطابق با اهداف و بهبود مداوم اطمینان حاصل کند.
بهبود (Improvement) : بند ۱۰
این بند به موضوع بهبود مستمر سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی پرداخته و به سازمانها راهکارهایی برای رفع مشکلات و افزایش کارایی سیستم ارائه میدهد.
زیربندهای بند ۱۰:
- ۱۰.۱ کلیات: سازمان باید فرصتهای بهبود را شناسایی کرده و برای ارتقای سیستم، برنامههای لازم را اجرا کند.
- ۱۰.۲ عدم انطباق و اقدامات اصلاحی: شناسایی مشکلات، اجرای اقدامات اصلاحی و پیشگیری از وقوع مجدد آنها برای بهبود سیستم ضروری است.
- ۱۰.۳ بهبود مستمر: سازمان باید بهصورت دائمی عملکرد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی را ارتقا دهد تا محیط کاری ایمن و سالمتری ایجاد شود.
نحوه پیادهسازی بندهای استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱
برای پیادهسازی استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱، میتوان فرآیند را در شش مرحله اصلی تقسیمبندی کرد. در ادامه هر مرحله بهطور مختصر توضیح داده شده است:
- ارزیابی وضعیت فعلی (Gap Analysis): در این مرحله، سازمان باید وضعیت موجود سیستم ایمنی خود را بررسی کند و شکافهای موجود با الزامات ایزو ۴۵۰۰۱ را شناسایی کند. این ارزیابی شامل شناسایی خطرات، بررسی انطباق با مقررات و ارزیابی فرآیندهای جاری است.
- تعریف اهداف و دامنه سیستم: در این مرحله، سازمان باید اهداف مشخص و قابلاندازهگیری برای بهبود ایمنی تعیین کند و دامنه پیادهسازی سیستم مدیریت ایمنی را مشخص کند. اهداف باید با استراتژی سازمان هماهنگ باشند.
- جلب تعهد مدیریت ارشد: مدیریت ارشد باید پشتیبانی و منابع موردنیاز برای پیادهسازی ایزو ۴۵۰۰۱ را فراهم کند. همچنین باید سیاستهای ایمنی و بهداشت شغلی را تدوین و رهبری فرآیند را بر عهده گیرد.
- شناسایی خطرات و ارزیابی ریسکها: سازمان باید تمام خطرات شغلی را شناسایی کرده و ریسکها را ارزیابی کند. این ارزیابی به شناسایی اولویتهای ریسک و طراحی اقدامات کنترلی کمک میکند.
- طراحی و استقرار سیستم مدیریت ایمنی: در این مرحله، سازمان باید فرایندها، دستورالعملها و برنامههای مرتبط با ایمنی و بهداشت شغلی را طراحی و اجرا کند. این شامل آموزش کارکنان و نگهداری مستندات است.
- پایش و بهبود مستمر: سازمان باید به طور مستمر عملکرد سیستم را ارزیابی و ممیزی کند. همچنین باید با استفاده از نتایج ارزیابیها، اقدامات بهبود مستمر را انجام دهد تا عملکرد سیستم بهبود یابد.
اهمیت و توجه به همه بندهای ایزو ۴۵۰۰۱
توجه بهتمامی بندهای استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ اهمیت زیادی دارد، زیرا این استاندارد بهطور جامع و سیستماتیک به شناسایی خطرات، ارزیابی ریسکها، و ایجاد یک محیط کاری ایمن و سالم برای کارکنان میپردازد. رعایت تمام بندهای ایزو ۴۵۰۰۱ نهتنها به کاهش حوادث و آسیبها کمک میکند، بلکه باعث افزایش بهرهوری، کاهش هزینهها، و تضمین انطباق با مقررات قانونی میشود. علاوه بر این، این استاندارد باعث ایجاد فرهنگ ایمنی در سازمان و ارتقای شهرت و اعتماد عمومی میگردد. در نهایت، توجه به همه بندها به سازمان کمک میکند تا با تغییرات محیطی و قانونی سازگار شده و به بهبود مستمر دست یابد.
مهمترین بندهای ایزو ۴۵۰۰۱
در ادامه به برخی از مهمترین بندهای ایزو ۴۵۰۰۱ اشاره میکنیم:
- بند ۴: بافت سازمان (Context of the Organization): این بند مهم است؛ زیرا به سازمان کمک میکند تا عوامل داخلی و خارجی که ممکن است بر ایمنی و بهداشت شغلی تأثیر بگذارد را شناسایی کرده و استراتژیهای مناسبی برای پاسخگویی به آنها تدوین کند.
- بند ۵: رهبری و مشارکت کارکنان (Leadership and Worker Participation): این بند اهمیت زیادی دارد؛ زیرا تعهد مدیریت ارشد به ایمنی و بهداشت شغلی را تضمین میکند و همچنین موجب مشارکت فعال کارکنان در فرایندهای ایمنی میشود که برای موفقیت سیستم ضروری است.
- بند ۶: برنامهریزی (Planning): برنامهریزی برای شناسایی خطرات و ارزیابی ریسکها در این بند حیاتی است، زیرا سازمانها باید اهداف ایمنی مشخص و اقدامات کنترلی مؤثری برای مدیریت ریسکها طراحی کنند.
- بند ۸: عملیات (Operation): این بند ازآنجهت مهم است که فرایندهای عملیاتی، دستورالعملها و برنامههای عملیاتی برای پیشگیری از حوادث و مدیریت ریسکها را در سطح اجرایی تنظیم میکند.
- بند ۹: ارزیابی عملکرد (Performance Evaluation): این بند مهم است؛ زیرا به سازمانها اجازه میدهد تا به طور مداوم عملکرد سیستم ایمنی خود را ارزیابی کرده و از ممیزیها و شاخصهای عملکرد برای شناسایی مشکلات و بهبود استفاده کنند.
- بند ۱۰: بهبود مستمر (Improvement): بند ۱۰ اهمیت دارد چون بر بهبود مستمر تأکید دارد، که به سازمانها کمک میکند تا با استفاده از تجربیات گذشته و ارزیابیها، ایمنی و بهداشت شغلی خود را بهطور مداوم ارتقاء دهند.
مزایای پیاده سازی بندهای ایزو ۴۵۰۰۱
در ادامه برخی از مهمترین مزایای پیادهسازی این استاندارد آورده شده است:
- کاهش حوادث و آسیبها: پیادهسازی بندهای ایزو ۴۵۰۰۱ به شناسایی خطرات و ارزیابی ریسکها کمک میکند، که در نهایت باعث کاهش حوادث شغلی، آسیبها و بیماریها میشود. این امر به ایمنی کارکنان و کاهش هزینههای مرتبط با غیبتهای ناشی از حوادث کمک میکند.
- بهبود فرهنگ ایمنی در سازمان: باتوجهبه اهمیت مشارکت کارکنان و مدیریت در ایجاد محیطی ایمن، ایزو ۴۵۰۰۱ به ایجاد فرهنگ ایمنی در سازمانها کمک میکند. کارکنان بهطور فعال در شناسایی خطرات و پیشنهاد راهکارهای ایمنی مشارکت میکنند، که موجب تقویت مسئولیتپذیری در برابر ایمنی میشود.
- انطباق با قوانین و مقررات: پیادهسازی این استاندارد به سازمانها کمک میکند تا با قوانین و مقررات ملی و بینالمللی ایمنی و بهداشت شغلی همراستا باشند. این انطباق میتواند از جریمهها، مجازاتها و مشکلات قانونی جلوگیری کند.
- افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها: با کاهش حوادث و آسیبها، هزینههای درمان، غیبت کارکنان و جبران خسارات کاهش مییابد. این امر منجر به افزایش بهرهوری و کاهش هزینههای عملیاتی میشود که در نتیجه عملکرد مالی سازمان بهبود مییابد.
- بهبود شهرت و اعتماد عمومی: پیادهسازی استاندارد ISO45001 نشاندهنده تعهد سازمان به ایمنی و بهداشت شغلی است و این میتواند باعث ارتقای شهرت و اعتبار سازمان در بین مشتریان، تأمینکنندگان و ذینفعان شود. این امر بهویژه در بازارهای رقابتی مفید است.
- بهبود مستمر سیستم ایمنی و بهداشت شغلی: ایزو ۴۵۰۰۱ بر بهبود مستمر تأکید دارد. با استفاده از ممیزیها، ارزیابیها و نظارت مستمر، سازمانها میتوانند سیستم ایمنی و بهداشت شغلی خود را بهطور مداوم بهبود بخشند و به نتایج مطلوبتری دست یابند.
جمعبندی
بندهای استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ نقش بسیار حیاتی در ارتقاء ایمنی و بهداشت شغلی در سازمانها دارند. با پیادهسازی این استاندارد، سازمانها قادر به شناسایی و مدیریت خطرات شغلی، کاهش ریسکها و فراهم کردن محیط کاری ایمن و سالم خواهند بود. توجه به تمامی بندهای ایزو ۴۵۰۰۱ نهتنها موجب بهبود شرایط کاری و افزایش رضایت کارکنان میشود، بلکه به بهبود عملکرد سازمان، کاهش هزینهها و افزایش بهرهوری نیز کمک میکند. این استاندارد با تأکید بر بهبود مستمر و انطباق با قوانین، به سازمانها این امکان را میدهد که بهطور مداوم در مسیر رشد و پیشرفت قرار گیرند و جایگاه خود را در بازار رقابتی بهبود بخشند.
سؤالات متداول
پیادهسازی ایزو ۴۵۰۰۱ به کمک مشاوران تخصصی میتواند سریعتر و مؤثرتر انجام شود، اما این کار بهطور داخلی نیز قابل انجام است.
این امر از طریق ممیزیهای داخلی، بررسیهای دورهای و ارزیابی عملکرد سیستم قابلتشخیص است.
گواهی ایزو ۴۵۰۰۱ تنها تاییدیهای بر پیادهسازی درست سیستم است، اما بهبود واقعی ایمنی نیازمند تعهد سازمان به فرآیندهای مستمر و بهبود است.
از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟
نخستین نکتهای که باید هنگام دریافت گواهینامه استانداردها در نظر داشته باشید این است که گواهینامه باید از مراکز صدور معتبر تحت نظارت IAF یا ASCB صادر شده باشد. پیش از امضای قرارداد و دریافت گواهینامه، حتماً بررسی کنید که نام مرکز صدور در لیست منتشر شده در وبسایت این نهادها وجود داشته باشد؛ در غیر این صورت، گواهینامه اعتباری نخواهد داشت.
دومین نکته مهم، مراجعه به دفاتری است که مجوز و پروانه رسمی دولتی در این زمینه را دارا هستند تا در صورت بروز هرگونه مشکل، امکان پیگیری و احقاق حقوق شما فراهم باشد.
برای دریافت مشاوره و راهنمایی درباره اخذ گواهینامه ایزو معتبر میتوانید با تماس با ما، از خدمات مشاوره رایگان مجموعه EIQM CERT بهرهمند شوید.
بدون دیدگاه