لجستیک به‌عنوان یکی از عناصر اساسی در عملکرد کسب‌وکارها و تجارت جهانی به شمار می‌آید. این عبارت اصطلاحی است که در مدیریت منابع، مواد و اطلاعات در فرایندهای تولید، توزیع و تأمین به کار می‌رود. در این مقاله، به بررسی مفهوم لجستیک، عناصر آن، چالش‌ها و سایر جزئیات می‌پردازیم.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
تعریف لجستیک
لجستیک، اصطلاحی است که شامل برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل جریان مواد، اطلاعات و خدمات از نقطه مبدأ تا نقطه مقصد می‌شود. این فرایند به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا مواد و محصولات خود را به مشتریان برسانند و به بهره‌وری منابع خود اهمیت دهند. این تعریف شامل بسیاری از عناصری چون مدیریت زنجیره تأمین، حمل‌ونقل، انبارداری و مدیریت سفارش‌ها است که در ادامه آنها را مفصل‌تر توضیح می‌دهیم.
عناصر کلیدی لجستیک
عناصر اساسی لجستیک با همکاری و هماهنگی بهبود عملکرد کل سیستم توزیع و تجارت را فراهم می‌کنند و به کسب‌وکارها کمک می‌کنند که به بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها دست یابند. در ادامه این عناصر کلیدی را توضیح می‌دهیم:
مدیریت زنجیره تأمین
مدیریت زنجیره تأمین به‌عنوان یکی از اصول مهم، به بهبود هماهنگی و همکاری بین تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان و مشتریان می‌پردازد. در واقع، این عنصر لجستیک به بهره‌برداری بهینه از تمامی مراحل از تأمین مواد اولیه تا تحویل نهایی کالا به مشتری می‌پردازد. این امر شامل مدیریت سفارش‌ها، پیگیری مواد و محصولات، مدیریت ارتباط با تأمین‌کنندگان و مدیریت ریسک‌های مرتبط با زنجیره تأمین می‌شود. در واقع مدیریت زنجیره تأمین به بهبود هماهنگی بین تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان و مشتریان می‌پردازد. این عنصر اساسی به افزایش کارایی و انعطاف‌پذیری زنجیره تأمین کمک می‌کند.
حمل‌ونقل
عنصر حمل‌ونقل به مدیریت تحویل و انتقال کالاها از یک مکان به مکان دیگر اشاره دارد. این امر شامل انتخاب مسیرهای مناسب حمل‌ونقل، نوع وسایل نقلیه استفاده شده (مانند کامیون‌ها، قطارها، کشتی‌ها یا هواپیماها) و برنامه‌ریزی بهینه برای بارگیری و تخلیه کالاها است. انتخاب مسیرهای مناسب حمل‌ونقل و استفاده از وسایل نقلیه مناسب می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و زمان تحویل کالاها را بهبود ببخشد.
انبارداری
انبارداری به مدیریت مکان‌های ذخیره‌سازی و مواد موجود در آنها می‌پردازد. این امر شامل نگهداری کالاها در شرایط مناسب (مانند دما و رطوبت)، دسته‌بندی و ترتیب قراردادن کالاها و مدیریت چرخه تقاضا و تأمین است. با بهبود این عنصر، اتلاف کمتری رخ می‌دهد و دسترسی به کالاها سریع‌تر می‌شود.
مدیریت سفارش‌ها
این مرحله به ترتیب و پردازش سفارش‌های مشتریان و مدیریت تمامی مراحل از تولید تا تحویل به مشتری اشاره دارد. این امر شامل ثبت سفارش‌ها، تخصیص مواد و منابع به سفارش‌ها، تولید محصولات و برنامه‌ریزی تحویل نهایی به مشتریان است. بهبود این عنصر به معنای تحویل به‌موقع کالاها، بهبود کیفیت محصولات و افزایش رضایت مشتریان است.
تأثیر تغییرات اخیر تکنولوژی بر لجستیک
تکنولوژی اخیراً تأثیر زیادی بر حوزه لجستیک داشته است و تغییرات مهمی را در این حوزه به وجود آورده است. در ادامه، تأثیر تغییرات اخیر در تکنولوژی بر لجستیک را بیشتر توضیح می‌دهیم:
ردیابی پیشرفته با استفاده از اینترنت اشیا (IoT)
یکی از تغییرات اصلی در لجستیک امروزی، استفاده از IoT برای ردیابی کالاها و وسایل نقلیه است. سنسورها و دستگاه‌های متصل به اینترنت به شرکت‌ها امکان مانیتورینگ دقیق و به‌روز از موقعیت و وضعیت کالاها و وسایل نقلیه را می‌دهند. این اطلاعات به شرکت‌ها کمک می‌کند تا بهینه‌تر مسیرها را انتخاب کنند، زمان تحویل کالاها را بهبود بخشند و به مشتریان امکان دسترسی به اطلاعات دقیق درباره محموله‌های خود را بدهند.
بهینه‌سازی مسیرها با استفاده از هوش مصنوعی (AI)
استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی مسیرهای حمل‌ونقل یکی دیگر از تغییرات مهم در لجستیک است. این الگوریتم‌ها با تحلیل داده‌های مختلف مانند ترافیک، شرایط جوی و موجودی مواد، به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا مسیرهای بهینه‌تری را برای حمل‌ونقل کالاها انتخاب کنند. این بهبود مسیرها منجر به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و زمان تحویل می‌شود.
استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته (IT)
سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته و نرم‌افزارهای مدرن به شرکت‌ها امکان مدیریت بهتری از فرایندهای لجستیک را می‌دهند. این سیستم‌ها به مدیران اطلاعات دقیق در مورد موجودی مواد، سفارش‌ها مشتریان و وضعیت حمل‌ونقل را فراهم می‌کنند. این اطلاعات به بهبود برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک کمک می‌کنند و به شرکت‌ها اجازه می‌دهند عملیات لجستیک را بهبود ببخشند5S
چالش‌های موجود در مسیر لجستیک
در مسیر لجستیک، چالش‌های متعددی وجود دارند که می‌توانند بر بهره‌وری و عملکرد این عملیات تأثیر بگذارند. در ادامه به برخی از این چالش‌ها اشاره می‌کنیم:
ترافیک و تشدید آلودگی هوا
ترافیک و تشدید آلودگی هوا دو چالش اساسی در مسیر لجستیک هستند. افزایش تعداد وسایل نقلیه و تراکم ترافیک منجر به تأخیر در تحویل کالاها می‌شود. همچنین، آلودگی هوا به‌عنوان یک عامل مخرب به‌صورت مستقیم تأثیر بر کیفیت محصولات دارد.
مشکلات گمرکی
مسائل مرتبط با گمرک و ترتیبات مربوط به واردات و صادرات نیز یکی از چالش‌های مهم در لجستیک هستند. افتراقات تعرفه‌ای، مقررات گمرکی پیچیده و اداره مسائل مربوط به مرزها می‌توانند به تأخیر در تحویل کالاها منجر شوند و هزینه‌ها را افزایش دهند.
مدیریت مخاطرات
لجستیک همواره با ریسک‌های مختلفی روبرو است. این مخاطرات می‌توانند به شکست در تحویل کالاها، تأخیرها در فرایند توزیع و افزایش هزینه‌ها منجر شوند. برخی از مخاطرات معمول در لجستیک شامل تصادفات حمل‌ونقل، مشکلات آب‌وهوا، و تغییرات قوانین و مقررات می‌شوند.
مدیریت انبارداری
مدیریت انبارها و مواد نیز یک چالش مهم در لجستیک است. نگهداری کالاها در شرایط مناسب، دسته‌بندی و ترتیب‌بندی صحیح محصولات و کاهش ضایعات از جمله مسائلی هستند که باید مدیریت شوند. عدم بهینه‌سازی انبارداری می‌تواند به افزایش هزینه‌ها و کاهش بهره‌وری منجر شود.
تأمین منابع و نیروی انسانی
تأمین منابع موردنیاز برای لجستیک می‌تواند یک چالش باشد. از جمله این منابع می‌توان به وسایل نقلیه، انبارها و نیروی کار اشاره کرد. همچنین، استخدام و حفظ نیروی انسانی باتجربه در این حوزه نیز مسئله‌ای مهم است.
تدابیر بهبود لجستیک
تدابیر بهبود لجستیک می‌توانند به کسب‌وکارها کمک کنند تا عملکرد و عملکرد عملیات توزیع و تجارت خود را بهبود بخشند. در زیر به برخی از اقدامات و تدابیر بهبود لجستیک اشاره می‌کنیم:
بهینه‌سازی مسیرها: با تحلیل دقیق ترافیک و شرایط جاده، می‌توان مسیرهای حمل‌ونقل را بهبود بخشید. استفاده از GPS و نرم‌افزارهای مسیریابی مدرن می‌توانند به شرکت‌ها در انتخاب مسیرهای بهینه برای تحویل کالاها کمک کنند و ترافیک را کاهش دهند.
بهبود مدیریت انبارها: مدیریت انبارها به موجودی مواد، دسته‌بندی صحیح کالاها و کاهش ضایعات توجه می‌کند. بهره‌گیری از فناوری برای ردیابی دقیق موجودی، اتوماسیون فرایندهای انبارداری و بهبود سیستم‌های مدیریت انبارها می‌توانند به مدیران انبار کمک کنند تا به بهره‌وری بیشتری دست یابند.
بهبود مدیریت سفارش‌ها: مدیریت سفارش‌ها به پردازش بهینه سفارش‌های مشتریان و مدیریت مراحل از تولید تا تحویل می‌پردازد. نرم‌افزارها و سیستم‌های مدرن می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا سفارش‌های به موقع‌تری را پردازش کنند و به مشتریان ارائه دهند.
استفاده از تکنولوژی اطلاعاتی: سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته و نرم‌افزارهای مدرن برای تراکنش‌ها و مانیتورینگ بهتر عملیات لجستیک بسیار مفید هستند. استفاده از IT به مدیران امکان می‌دهد تا به مدیریت بهتری از فرایندها بپردازند.
مدیریت مخاطرات: شناسایی مخاطرات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برنامه‌ریزی برای مواجهه با تغییرات قوانین، حوادث طبیعی و مشکلات ناگهانی می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا عملیات لجستیک را در شرایط بحرانی بهبود دهند.
بهبود هماهنگی با تأمین‌کنندگان و مشتریان: اشتراک اطلاعات و همکاری مؤثر با تأمین‌کنندگان و مشتریان می‌تواند به بهبود تدارک کالاها و تسریع در تحویل کمک کند.
جمع‌بندی
لجستیک به مجموعه فرایندها و فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که به تخصیص و مدیریت منابع، کالاها و اطلاعات برای جلب و تأمین نیازهای مشتریان و ارائه خدمات به طور مؤثر و کارآمد از یک مکان به دیگری می‌پردازد. لجستیک نقش بسیار مهمی در تجارت و توزیع کالاها و خدمات دارد. مسیر لجستیک دارای چالش‌های زیادی است که مدیران و کارشناسان باید آنها را شناسایی و استراتژی‌های مناسب برای مقابله با آنها اتخاذ کنند. تدابیر بهبود لجستیک به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا به بهره‌وری بیشتری دست یابند، هزینه‌ها را کاهش دهند و ارائه خدمات به مشتریان را بهبود بخشند. این اقدامات به توسعه کسب‌وکار افزایش سودآوری کمک می‌کند.
سؤالات متداول
در دنیای امروزی که تجارت بین‌المللی رو به گسترش است، مدیریت کارآمد لجستیک می‌تواند تفاوت بین موفقیت و شکست در کسب و کار باشد. به طور خاص، این اهمیت به دلیل اثر مستقیم آن بر کیفیت خدمات به مشتریان و کاهش هزینه‌ها برای شرکت‌ها به چشم می‌آید. در ادامه به برخی از سوالات متداول در ایم زمینه پاسخ می‌دهیم:
تکنولوژی به بهبود ردیابی، مدیریت زمان و بهینه‌سازی مسیرهای حمل‌ونقل کمک کرده است.
خیر لجستیک در تمامی انواع تجارت و توزیع کالاها و خدمات اهمیت دارد.
بهبود هماهنگی بین تأمین‌کنندگان و مشتریان و استفاده از فناوری اطلاعات می‌تواند به بهبود مدیریت زنجیره تأمین کمک کند.
ترافیک، مشکلات گمرکی و مدیریت نامناسب مخاطرات می‌توانند به تأخیر در تحویل کالاها منجر شوند.
با بهینه‌سازی مسیرهای حمل‌ونقل، مدیریت بهتر انبارها و استفاده از تکنولوژی اطلاعات می‌توان هزینه‌های لجستیک را کاهش داد.
از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟
اولین نکته‌ای که برای دریافت گواهینامه انواع استانداردها باید به آن توجه داشته باشید این است که گواهینامه‌ای معتبر است که از مراجع صدور تحت اعتبار IAF یا ASCB صادر شود. پیش از عقد قرارداد و دریافت گواهینامه حتما بررسی کنید که نام مرجع صدور در لیست منتشر شده در سایت نهادهای نام‌برده قابل مشاهده باشد؛ در غیر این صورت گواهی فاقد اعتبار خواهد بود.
دومین نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که برای دریافت خدمات مشاوره یا صدور باید به دفتری مراجعه کنید که دارای پروانه و مجوز رسمی دولتی در آن حیطه باشد تا امکان پیگیری و استیفای حقوق در صورت بروز هر گونه مشکل برای شما محفوظ بماند.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره و راهنمایی جهت دریافت گواهینامه ایزو معتبر می‌توانید از خدمات مشاوره رایگان مجموعه EIQM CET از طریق تماس با ما بهره ببرید.
