کنترل کیفی (QC) مجموعه‌ای از رویه‌ها است برای اطمینان از اینکه محصولات تولیدی یا خدمات ارائه‌شده به یک مجموعه مشخص از معیارهای کیفیتی پایبند هستند یا خیر. توجه کنید که دو مفهوم تضمین کیفیت و کنترل کیفیت یکی نیستند؛ تضمین کیفیت (QA) فرایندی است که یک شرکت برای بهبود کیفیت محصولات خود انجام می‌دهد درحالی‌که کنترل کیفیت (QC) به بازرسی واقعی این موارد اشاره دارد.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
کنترل کیفی چیست؟
کنترل کیفی یک فرآیند مدیریتی است که به منظور اطمینان از تطابق محصولات یا خدمات با استانداردها و نیازهای مشتریان انجام می‌شود. این فرآیند به منظور ارتقاء و حفظ کیفیت در تمام مراحل زنجیره تولید یا ارائه محصول کاربرد دارد.
اهداف کنترل کیفیت چیست؟
QC معمولاً توسط یک تیم متخصص انجام می‌شود و شامل فعالیت‌هایی چون آزمون‌ها، اندازه‌گیری‌ها، بررسی‌ها و پایش‌های مداوم است. اهداف کنترل کیفی شامل موارد زیر می‌شوند:
- تعیین استانداردها و مشخصات فنی: بررسی و اطمینان از اینکه محصول یا خدمات تا چه حد با استانداردها و مشخصات فنی مشخص شده تطابق دارند.
- رفع نقص و بهبود فرآیندها: تشخیص و رفع هر گونه نقص یا ناکارآمدی در فرآیندهای تولید یا ارائه.
- رضایت مشتری: اطمینان از اینکه محصولات یا خدمات تا چه مقدار موجب رضایت مشتریان شده و نیازهای آنها را برآورده می‌کند.
- کاهش هدررفت و هزینه: کاهش میزان مواد اولیه و منابع مصرفی به وسیله حفظ کیفیت در تولید و کاهش ضایعات.
- بهبود مستمر: توسعه و بهبود مداوم فرآیندها و روش‌ها به منظور بهبود کیفیت.
استاندارد ایزو ۹۰۰۱ چه تأثیری بر کنترل کیفی شرکت دارد؟
ایزو ۹۰۰۱ مهم‌ترین استاندارد کنترل کیفیت است که موجب بالارفتن سطح کیفیت و بهبود مستمر سیستم می‌گردد. روند کنترل کیفیت در این استاندارد به این صورت است که برای هر بخش (داخلی، خارجی) الزامات و دستورالعمل‌هایی را مشخص می‌کند که در صورت رعایت آنها، سازمان با استانداردهای بین‌المللی کیفیت هماهنگ می‌شود.
چک لیست qc
چک‌لیست کنترل کیفی، از جمله عواملی است که انطباق با استانداردهای کیفیت را تعیین می‌کند و با استفاده از آن می‌توانید یک بازرسی موثر از QC انجام دهید. این چک‌لیست می‌تواند شامل سؤالات زیر باشد:
- آیا محصول عاری از خاک و گردوغبار است؟
- آیا اندازه محصول متناسب است؟
- آیا رنگ‌های قابل‌قبول هستند؟
- آیا وزن محصول استاندارد است؟
- آیا محصول مطابق انتظار عمل می‌کند؟
- آیا محصول به طور ایمن بسته‌بندی شده است؟
شرح وظایف مدیر کنترل کیفی
یک مدیر کنترل کیفیت باید درک کاملی از نیازهای مشتری و ذی‌نفعان برای توسعه فرایندهای QC مؤثر داشته باشد. همچنین باید فرایندها و مشخصات مربوط به محصولات را بداند و الزامات مواد خام برای تأمین‌کنندگان و نظارت بر انطباق آنها را تنظیم کند.
یکی از مهم‌ترین مواردی که مدیر کنترل کیفی باید به آن توجه کند این است که ارزیابی فرایندهای تولیدی شرکت و نظارت بر سیاست‌های کیفیت داخلی را انجام دهد و در پی آن اطمینان حاصل کند که فرایندهای تولید با استانداردهای محلی و جهانی مطابقت دارد. او باید نهایت همکاری را با پرسنل تیم کیفیت برای اجرای سیستم‌ها، رویه‌ها و استانداردهای عملیاتی داشته باشد. همچنین ایجاد رویه‌هایی برای نمونه‌گیری، ثبت و گزارش داده‌ها الزامی است که می‌تواند همراه با کارشناسان دیگر انجام شود.
اصطلاحات ارزیابی کنترل کیفیت
برای فهم بیشتر مفاهیم کنترل کیفی خوب است تا با کلمات اختصاری کاربردی در این زمینه آشنا شوید. به عنوان مثال:
- CAD : طراحی به کمک کامپیوتر
- CQA : تضمین کیفیت ساخت‌وساز
- CQCO : افسر کنترل ساخت‌وساز
- CQCP : طرح تضمین کیفیت ساخت‌وساز
- CQP : طرح کنترل کیفیت پیمانکار
- SME : مهندس نظارت بر سایت
- HASP : طرح بهداشت و ایمنی
- NCR : گزارش عدم انطباق
- Q&M : عملیات و نگهداری
- QA : تضمین کیفیت
- QC : کنترل کیفیت
- QCM : مدیر سیستم‌های کنترل کیفی
- QMP : طرح مدیریت کیفیت
- QMS : سیستم مدیریت کیفیت
- SOW : محدوده کار
اجزا یک سیستم کنترل کیفی
وقتی در سیستم خود به یک طرح کیفیت ساده یا جامع نیاز داشته باشید باید با اجزا این طرح آشنا باشید. مثلا یک طرح کیفیت مؤثر برای ساخت‌وساز باید شامل قسمت‌های زیر باشد:
- پرسنل پروژه کنترل
- طرح پروژه پرسنل و ساختار سازمانی
- وظایف، مسئولیت‌ها و اختیارات پرسنل کنترل کیفی
- هماهنگی و ارتباطات با تیم کیفیت پروژه
- آموزش باکیفیت
- بازرسی و آزمایش طرح
- بازرسی و کنترل پرسنل
- تست صلاحیت شرکت‌های بازرسی، پیمانکاران فرعی و تأمین‌کنندگان
- ردیابی و بازرسی مواد و تجهیزات
- ممیزی‌ها، سوابق و گزارش‌ها
- ثبت سوابق و اسناد کیفیت پروژه
انواع روش‌های کنترل کیفی
رویکردهای متفاوتی برای انواع کنترل کیفیت وجود دارد. در ادامه ۴ نوع QC پیشنهادی را بررسی می‌کنیم:
- مبتنی بر انطباق (مطابق با استانداردهای صنعتی مانند ISO 9001)
- مبتنی بر خروجی (مطابق با فلسفه شش سیگما)
- مبتنی بر سازمان (مطابق با ساختار، فرهنگ یا رویه‌های استاندارد سازمان)
- مبتنی بر داده (مطابق با داده‌های بازرسی برای شناسایی نقاط ضعف)
اصول کنترل کیفی
ابتدایی‌ترین اصولی که یه سیستم QC بر آنها تاکید دارد عبارت‌ند از:
- تمرکز بر مشتری
- رهبری
- مشارکت مردم
- رویکرد فرایندی
- بهبود
- تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد
- مدیریت روابط
جمع‌بندی
کنترل کیفی فرایندی است که از بهترین شیوه‌ها و با رعایت دقیق استانداردها و مشخصات برای ارائه محصولات و خدماتی بدون نقص تلاش می‌کند. با انجام اقدامات QC، شرکت‌ها می‌توانند بهتر هزینه‌ها را مدیریت کنند و از رعایت دقیق الزامات در فرایندهای خود مطمئن شوند. هر گونه انحراف از این فرایند احتمالاً منجر به تولید محصولاتی می‌شود که با مشخصات فنی و استاندارد مطابق نیستند.
سوالات متداول
در این مقاله با کلیت QC آشنا شدیم و گفتیم استفاده از این سیستم در صنایع مختلف ضرروری است زیرا به آن کمک می‌کند تا محصولات یا خدمات خود را با استانداردهای جهانی هماهنگ نماید و از ایجاد نقص یا بروز مشکلات جلوگیری کند. این عمل باعث افزایش اعتبار شرکت و جلب رضایت مشتریان نیز می‌شود. در ادامه به برخی سوالات متداول در این باره پاسخ می‌دهیم:
کنترل کیفی فرآیندی است که به منظور اطمینان از تطابق محصولات یا خدمات با استانداردها و نیازهای مشتریان انجام می‌شود. این مسئله به دلیل حفظ کیفیت محصولات، جلوگیری از تولید ضایعات و افزایش رضایت مشتریان بسیار حیاتی است.
بهینه‌سازی qc نیازمند مدیریت دقیق فرآیندها، به‌روزرسانی استانداردها و بهبود مستمر است. ایجاد یک چارچوب قوی مدیریتی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
کنترل کیفیت شامل عناصری همچون فرآیندهای بازرسی و آزمون و نگهداری اسناد و سوابق است. این عناصر با هماهنگی هم شرایط لازم برای حفظ کیفیت را فراهم می‌کنند.
بهینه‌سازی فرآیندهای کنترل کیفی نیازمند مشارکت و همکاری تیم‌های مختلف است. به‌روزرسانی روش‌ها و بهبودهای مداوم نقش کلیدی در این بهینه‌سازی دارند.
از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟
اولین نکته‌ای که برای دریافت گواهینامه انواع استانداردها باید به آن توجه داشته باشید این است که گواهینامه‌ای معتبر است که از مراجع صدور تحت اعتبار IAF یا ASCB صادر شود. پیش از عقد قرارداد و دریافت گواهینامه حتما بررسی کنید که نام مرجع صدور در لیست منتشر شده در سایت نهادهای نام‌برده قابل مشاهده باشد؛ در غیر این صورت گواهی فاقد اعتبار خواهد بود.
دومین نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که برای دریافت خدمات مشاوره یا صدور باید به دفتری مراجعه کنید که دارای پروانه و مجوز رسمی دولتی در آن حیطه باشد تا امکان پیگیری و استیفای حقوق در صورت بروز هر گونه مشکل برای شما محفوظ بماند.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره و راهنمایی جهت دریافت گواهینامه ایزو معتبر می‌توانید از خدمات مشاوره رایگان مجموعه EIQM CET از طریق تماس با ما بهره ببرید.
){kind=link}