BOM چیست؟ صورتحساب مواد یا BOM، مخفف “Bill of Materials” است و بهعنوان یکی از مفاهیم کلیدی در مدیریت تولید و تولید محصولات صنعتی شناخته میشود. بهعبارتدیگر، سازمانها به هنگام فعالیت در دنیای تولید و ساختوساز، باید با این مفهوم آشنا باشند. این اصلاح به فهرستی از تمام مواد و اجزای موردنیاز برای تولید یک محصول مشخص اشاره دارد. در این مقاله، بررسی میکنیم که صورتحساب مواد چیست و اهمیت، اجزا، انواع و بهترین روشها برای مدیریت آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
آنچه در این مطلب میخوانید:
مفهوم BOM چیست؟
BOM لیستی از جزئیات است که تمام مواد و اجزای موردنیاز برای تولید یک محصول را فهرست میکند. این امر شامل مواد اولیه، قطعات و زیرساختهای موردنیاز برای ساخت محصول میشود. صورتحساب مواد به تیم تولید این امکان را میدهد که مواد لازم برای تولید محصول را بهدقت تعیین کنند. در واقع BOM نقش مهمی در فرایندهای تولید، برنامهریزی و مدیریت موجودی ایفا میکند.
اهمیت BOM چیست؟
صورتحساب مواد یکی از اجزای بسیار حیاتی و بنیادین در فرایند تولید محصولات است. اهمیت این موضوع در زیر توضیح داده میشود:
کاهش اشتباهات تولید
داشتن یک BOM دقیق به تیم تولید این امکان را میدهد که مواد لازم برای تولید محصول را بهدقت مشخص کنند. این امر به کاهش اشتباهات در انتخاب و استفاده از مواد منجر میشود و تعداد موردنیاز از هر ماده را تضمین میکند.
بهبود مدیریت موجودی
BOM به تیم مدیریت موجودی کمک میکند تا مواد را به بهترین شکل مدیریت کنند. این اطلاعات به آنها اجازه میدهد تا از مشکلات مرتبط با موجودیهای زیاد یا کم جلوگیری کنند و همچنین به بهرهوری تولید کمک میکند.
افزایش بهرهوری تولید
با داشتن یک BOM دقیق، تیم تولید میتواند بهرهوری تولید را افزایش دهد. این امر به بهینهسازی تعداد مواد موردنیاز، زمان تولید و تولید محصولات باکیفیت و بهصرفه کمک میکند.
کاهش هدررفت مواد
یک BOM دقیق به مدیریت بهتر مواد منجر میشود. این موضوع به کاهش هدررفت مواد و استفاده بهینه از آنها کمک میکند که متعاقبا هم به محیطزیست و هم به صنعت کمک میکند.
افزایش کیفیت محصول
با داشتن یک BOM دقیق، میتوانید فرایند تولید را بهبود بخشیده و کیفیت محصول خود را افزایش دهید. این امر باعث میشود تا مشکلات مربوط به کیفیت به حداقل برسد و سطح رضایت مشتریان تأمین شود.
ردیابی موجودی
صورتحساب مواد بهراحتی به شما امکان میدهد موجودی مواد را ردیابی کنید. این کار به مدیران اجازه میدهد تا همیشه از وضعیت موجودی آگاه باشند و از نقاط ضعف در مدیریت موجودی جلوگیری کنند.
اجزای BOM چیست؟
صورتحساب مواد بهعنوان یک ابزار مهم در مدیریت تولید و تولید محصولات، به تیمهای مختلف اطلاعات دقیق و کاملی ارائه میدهد. این اطلاعات کمک میکند تا فرایند تولید با بهرهوری بالا و کیفیت بهتری انجام شود و همچنین به مدیران امکان مدیریت بهتر منابع و هزینهها را میدهد. در ادامه به بررسی اجزای صورتحساب مواد میپردازیم:
محصول نهایی (Final Product)
یکی از اجزای اصلی صورتحساب مواد، محصول نهایی است. این بخش شامل نام و توصیف دقیقی از محصول نهایی است که در حال تولید است. اطلاعاتی چون نام، مدل، ویژگیها و کاربردها بهعنوان اجزای اساسی این بخش ذکر میشوند.
قطعات (Components)
قطعات محصول نهایی اجزای مهم صورتحساب مواد هستند. این بخش شامل هر یک از قطعاتی است که برای تولید محصول نهایی نیاز است. هر قطعه با جزئیاتی چون نام، شماره قطعه، میزان موردنیاز، واحد اندازهگیری و تأمینکننده مشخص میشود.
مواد (Materials)
مواد مصرفی مورداستفاده در تولید نیز بهعنوان اجزایی از صورتحساب مواد لیست میشوند. این بخش شامل مواد مختلفی مانند مواد اولیه، پلاستیک، فلزات و هر نوع مواد موردنیاز دیگر است. برای هر ماده، جزئیات مثل نام، تأمینکننده، نوع، واحد اندازهگیری، و مقدار موردنیاز ذکر میشوند.
کارگران (Labor)
نیروی انسانی موردنیاز برای تولید نیز در این صورتحساب در نظر گرفته میشوند. اطلاعاتی چون تعداد کارگران، مهارتهای موردنیاز و زمان موردنیاز برای هر مرحله از تولید ذکر میشوند.
تجهیزات و ابزار (Equipment and Tools)
تجهیزات و ابزار موردنیاز برای تولید نیز بهعنوان یک جزء از BOM در نظر گرفته میشوند. این امر شامل همه دستگاهها، ابزارها و تجهیزاتی است که برای تولید و مونتاژ محصول نهایی لازم است. هر یک از این ابزارها با جزئیاتی مثل نام، شماره مدل و تعداد موردنیاز مشخص میشوند.
سایر نیازها (Other Requirements)
در این بخش، هر چیزی که ممکن است در تولید محصول نهایی موردنیاز باشد، اعم از مواد مصرفی؛ مانند باتریها یا برق، تعمیرات موردنیاز یا هر چیز دیگری که بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم در تولید مؤثر باشد، ذکر میشود.
انواع BOM چیست؟
در این قسمت، برخی از انواع معمول BOM را توضیح میدهیم. هر یک از انواع آن به تیمهای مختلف در یک سازمان کمک میکنند تا فرایند تولید و مدیریت را به بهترین شکل انجام دهند و مواد و منابع را بهینه مدیریت کنند. انتخاب نوع مناسب BOM بستگی به نوع محصولات و فرایند تولید سازمان دارد:
BOM اسمبلی: این نوع صورتحساب مواد به تفکیک تمام اجزای یک محصول نهایی میپردازد. همه قطعات، زیرساختها و مواد اولیه موردنیاز برای تولید محصول نهایی لیست میشوند. از این نوع BOM در تولید محصولات پیچیده؛ مانند اتومبیلها یا ماشینآلات بزرگ استفاده میشود.
BOM تولیدی: این BOM به تفکیک مراحل تولید محصول میپردازد و شامل مراحل تولید، تجهیزات موردنیاز و کارگران مشارکتکننده در هر مرحله است. معمولاً در صنایعی مانند تولید ماشینآلات و تجهیزات پیچیده استفاده میشود.
BOM مصرفی: این نوع صورتحساب مواد به تفکیک مواد مصرفی و مواد مصرفی غیرقابلبازیافت در فرایند تولید میپردازد. معمولاً در مواردی مانند تولید الکترونیکی و یا محصولات مصرفی؛ مانند باتریها مورداستفاده قرار میگیرد.
BOM تکمرحلهای: این نوع صورتحساب مواد فقط اجزای مستقیم یک محصول را نشان میدهد و به جزئیات تشکیل این اجزا پرداخته نمیشود. در واقع، برای محصولاتی با ساختار ساده مورداستفاده قرار میگیرد.
BOM چندمرحلهای: این صورتحساب مواد شامل اجزا و مواد مستقیم و همچنین اجزا و موادی است که برای تولید اجزا مستقیم موردنیاز هستند. از این BOM در محصولات با پیچیدگی بالا استفاده میشود تا ارتباط بین اجزا را نشان دهد.
BOM خدمات: این نوع BOM برای تعمیرات و خدمات پس از فروش استفاده میشود. اجزا و قطعات موردنیاز برای تعمیر یا خدمات پس از فروش در این صورتحساب مواد لیست میشوند.
روش مدیریت BOM چیست؟
مدیریت صورت حساب مواد یکی از نقاط کلیدی در مدیریت تولید و تولید محصولات است. برای انجام این کار به بهرهوری و کیفیت مناسب در تولید نیاز داریم. در زیر بهترین روشهای مدیریت BOM را برای شما توضیح میدهیم. با رعایت این روشها، میتوانید به بهرهوری بالاتر و کیفیت بهتر در تولید محصولات خود دست یابید و فرایند مدیریت صورتحساب مواد را به بهبود مستدام برسانید.
تعریف دقیق
شروع از تعریف دقیق BOM از اهمیت بالایی برخوردار است. باید اجزای محصول نهایی، قطعات، مواد، کارگران و تجهیزات را بهدقت مشخص کرد.
استفاده از نرمافزارهای مدیریت
استفاده از نرمافزارهای مخصوص مدیریت به مدیران کمک میکند تا BOM را بهصورت مرتب و دقیق ترتیب دهند و اطلاعات را بهراحتی بهروزرسانی کنند.
ردیابی تغییرات
هر تغییری در صورت حساب مواد باید بهدقت ردیابی و ثبت شود. این امر شامل تغییرات در قطعات، مواد یا تغییرات در فرایند تولید است.
تحلیل هزینهها و بهرهوری
برای مدیریت بهتر، باید هزینهها و بهرهوری در هر بخش از BOM را تحلیل کرد. این تحلیل به کاهش هزینهها و بهبود بهرهوری کمک میکند.
هماهنگی با تیمهای مختلف
تیمهای مختلف مانند تیم تولید، تیم موجودی و تیم مهندسی باید با یکدیگر هماهنگ شوند و اطلاعات BOM را بهدرستی به اشتراک بگذارند.
ثبت تغییرات و تاریخگذاری
هر تغییر در BOM باید بادقت ثبت و تاریخگذاری شود تا اطلاعات تاریخچهای دقیق از تغییرات در دسترس باشد.
آموزش تیمها
تیمهای مختلف باید آموزش داده شوند تا از صورتحساب مواد درست استفاده کنند و تغییرات را بهدرستی اعمال کنند.
استفاده از استانداردها
استفاده از استانداردهای معتبر در مدیریت BOM به بهبود فرایند کمک میکند و تطابق با استانداردهای صنعتی موردنیاز را فراهم میکند.
ردیابی موجودی
باید موجودیهای مواد و قطعات مورداستفاده در صورتحساب مواد بهدقت ردیابی شوند تا از نقاط ضعف در مدیریت موجودی جلوگیری شود.
بازخورد و بهبود مداوم
بازخورد از تیمها و مدیریت مداوم BOM باعث بهبود فرایند میشود. اشتباهات گذشته را تجزیهوتحلیل کرده و اصلاحات لازم را انجام دهید.
جمعبندی
دراین مقاله به بررسی موضوعBOM چیست پرداختیم. BOM یا همان صورتحساب مواد بهعنوان یکی از اصولیترین مفاهیم در مدیریت تولید و تجارت صنعتی اهمیت دارد. این فهرست اجزا و مواد موردنیاز برای تولید محصول به شرکتها امکان میدهد تا به بهرهوری بیشتری در تولید، مدیریت موجودی و کیفیت محصولات دست یابند. ترتیب و اندازهگیری درست BOM میتواند به بهبود عملکرد کسبوکارها و رشد آنها کمک کند.
از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟
اولین نکتهای که برای دریافت گواهینامه انواع استانداردها باید به آن توجه داشته باشید این است که گواهینامهای معتبر است که از مراجع صدور تحت اعتبار IAF یا ASCB صادر شود. پیش از عقد قرارداد و دریافت گواهینامه حتما بررسی کنید که نام مرجع صدور در لیست منتشر شده در سایت نهادهای نامبرده قابل مشاهده باشد؛ در غیر این صورت گواهی فاقد اعتبار خواهد بود.
دومین نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که برای دریافت خدمات مشاوره یا صدور باید به دفتری مراجعه کنید که دارای پروانه و مجوز رسمی دولتی در آن حیطه باشد تا امکان پیگیری و استیفای حقوق در صورت بروز هر گونه مشکل برای شما محفوظ بماند.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره و راهنمایی جهت دریافت گواهینامه ایزو معتبر میتوانید از خدمات مشاوره رایگان مجموعه EIQM CET از طریق تماس با ما بهره ببرید.