jit چیست؟ سیستم تولید بهموقع یا Just-in-Time یک روش مدیریتی در حوزه تولید و تدارکات است که به معنای «درست سر وقت» میباشد. این سیستم تولید، که ابتدا در ژاپن مورد استفاده قرار گرفت، بر این اصل استوار است که هر چه کمتر کالاها را انبار کنیم، هزینهها کاهش و بهرهوری افزایش پیدا میکند. درJIT، کالاها در همان زمانی که بازار نیاز دارد، تولید میشوند. در این مقاله، به بررسی عمیق این سیستم و کاربرد آن در صنعت تولیدی میپردازیم.
آنچه در این مطلب میخوانید:
jit چیست؟
Just in Time (جاستین تایم) یک استراتژی تولید است که بر تولید کالاها دقیقا در لحظه نیاز تأکید دارد. این سیستم موجب کاهش هدررفت، کاهش هزینهها و بهبود کارایی در تولید میشود. این سیستم به این صورت است که موجودی کم یا حتی عدم موجودی کالاها در انبار، انبوهسازی و هدررفت را کاهش میدهد. تولید بر اساس تقاضا و بدون تولید پیشین برای ذخیره سازی، به شرکتها کمک میکند تا بهینهسازی فرآیند تولید و کاهش هزینهها را تجربه کنند.
JIT نه تنها بر اصل تولید در زمان متمرکز است بلکه بر اصل کیفیت، بهبود مداوم و شرکت کارکنان نیز تأکید دارد. این سیستم مدیریتی به شرکتها کمک میکند تا واکنش سریعتری نسبت به تغییرات بازار داشته باشند و به سرعت به نیازهای مشتریان پاسخ دهند.
تاریخچه سیستم Just in Time
ریشههای JIT به دهه ۱۹۵۰ در ژاپن باز میگردد و در ابتدا به نام سیستم تولید تویوتا شناخته میشد چون توسط شرکت تویوتا برای پاسخ به چالشهای تولید پس از جنگ جهانی دوم توسعه یافت. موفقیت این سیستم منجر به انتشار گسترده در صنایع مختلف جهان شد.
اصول مدیریت jit چیست؟
اصول کلیدی سیستم تولید بهموقع عبارتاند از:
- کمینه کردن موجودی:JIT شرکتها تشویق میکند که سطوح کمی از موجودی را نگه دارند. این کار به کاهش هزینههای نگهداری و ریسک موجودیهای قدیمی کمک میکند و فرآیند تولید را به صورت موثرتری انجام میدهد.
- تولید بر اساس تقاضا: به جای تولید کالاها در حجم زیاد، تولید کالاها را بر اساس تقاضای مشتری ترویج میکند. این امر تضمین میکند که تولید با نیازهای واقعی بازار هماهنگ شده باشد و از تولید بیش از حد جلوگیری میکند.
- بهبود مداوم:JIT یک فرآیند یکباره نیست؛ بلکه بر تأمین بهبود مداوم تأکید دارد. شرکتهایی که JIT را اجرا میکنند، متعهد به بهبود مداوم فرآیندهای خود هستند.
کاربرد سیستم تولید به هنگام در ایران
سیستم تولید بههنگام یا Just in Time در ایران به عنوان یک استراتژی موثر در بهینهسازی فرآیندهای تولید در صنایع مختلف پذیرفته شده است. با اجرای اصول JIT، شرکتهای ایرانی توانستهاند هزینهها را به حداقل برسانند و به بهبود کارایی و بهرهوری فرآیندهای تولیدی دست یابند. کاهش موجودی، تولید بر اساس تقاضا، و بهبود مداوم فرآیندها از جمله مزایایی هستند که با اجرای این تکنیک در صنایع مختلف به وجود آمده است.
این سیستم بر کیفیت محصولات نیز تأثیر مثبتی میگذارد و به ایجاد تناسب بهتری بین تقاضا و عرضه محصولات به بازار مصرف کمک میکند. به کمک JIT، شرکتهای ایرانی قادر به سازگاری سریع با تغییرات بازار و افزایش سرعت تولید در پاسخ به نیازهای متغیر مشتریان خود شدهاند.
مراحل استفاده از تکنیک jit چیست؟
مراحل استفاده از تکنیک تولید بهموقع عبارتاند از:
- تحلیل فرآیندها
- کاهش موجودی
- تولید بر اساس تقاضا
- بهبود مداوم
- آموزش کارکنان
- بهرهگیری از فناوری
- ارزیابی دورههای JIT
کاربرد jit در صنایع مختلف
به طور کلی، سیستم تولید بهموقع در انواع صنایع از جمله صنایع سرویس، خدمات و تولیدی جهت بهینهسازی فرآیندها و بهبود کارایی استفاده شده و به عنوان یک سیستم مدیریتی کارآیی بالا شناخته شده است. بهعنوان مثال:
- در صنعت خودروسازی، به کاهش هزینههای نگهداری موجودی و بهبود عملکرد تولید منجر شده است.
- در حوزه الکترونیک، منجر به تولید دقیق محصولات مورد نیاز با کاهش زمان تولید میشود.
- در صنعت مواد غذایی، به کاهش هدررفت مواد و بهبود کیفیت محصولات کمک میکند.
- در حوزه ساختوساز، موجب بهبود بهرهوری در اجرای پروژهها میشود.
مزایا و معایب سیستم تولید بهموقع
هرچند JIT بهرهوریهای قابل توجهی دارد، اما اجرای آن بدون چالش نیست. موانع فرهنگی و محدودیتهای فناوری مسائلی هستند که شرکتها باید برای اطمینان از موفقیت آنها را پشت سر گذارند. برای بهرهمندی بهتر از مزایای این تکنیک باید مزایا، معایب و راهکارهای مقابلع با چالشها را بشناسیم. بخشی از این مزایا و معایب شامل مولرد زیر هستند:
مزایا jit چیست؟
- کارایی هزینهای: استفاده بهینه از منابع و کاهش هدررفتها باعث بهبود کارایی هزینهای در فرآیندهای تولید میشود.
- کنترل کیفیت بهتر: با تولید بر اساس تقاضا و کاهش موجودی، کنترل کیفیت بهبود یافته و محصولات با کیفیتتری تولید میشوند.
معایب jit چیست؟
- آسیبپذیری در مواجهه با اختلالات: کاهش موجودی باعث میشود که شرکتها در مواجهه با اختلالات و تغییرات ناگهانی آسیبپذیرتر باشند.
- خطرات مرتبط با سطح پایین موجودی: موجودی کم ممکن است خطراتی مرتبط با عدم توانایی در تأمین سریع نیازهای بازار ایجاد کند.
جمعبندی
jit چیست؟ استفاده از سیستم تولید به موقع یا JIT به نتایج قابل توجهی در صنایع و کسبوکارها منجر شده است. با کاهش موجودی و بهبود فرآیندهای تولید، کارآیی و بهرهوری افزایش یافته و هزینههای مربوط به نگهداری موجودی کاهش پیدا کرده است. این سیستم، تولیدکنندگان را قادر به پاسخ به نیازهای دقیق و بهموقع بازار کرده و در نتیجه، افزایش رضایت مشتریان و تسلط بیشتر بر بازار را به دنبال داشته است.
سوالات متداول
در این مقال بررسی کردیم که کاهش هدررفت مواد در صنایع مختلف از جمله مزیتهای اجرای JIT است که به حفظ محیطزیست و ایجاد یک فرآیند تولید پایدارتر کمک میکند. نتایج مثبت این سیستم در بهبود کیفیت محصولات و افزایش سودآوری قابل مشاهده است. در ادامه به سوالات متداول در این مورد پاسخ میدهیم:
سیستم تولید بهموقع نه تنها در صنعت تولید، بلکه در انواع مختلف صنایع از جمله صنایع خدماتی، خدمات مالی، ساختوساز و… نیز به کار میرود. این سیستم مدیریتی اصول بهینهسازی و بهبود کارایی را به دامنه وسیعی از صنایع انتقال میدهد.
JIT با تولید بر اساس تقاضا و کاهش موجودی، به سازمان کمک میکند که با سرعت به تغییرات واکنش نشان دهد و با سرعت به تولید محصولات مطابق با نیازهای جدید بازار بپردازد.
برای موفقیت در اجرای این سیستم، اهمیت آموزش کارکنان، بهرهگیری از فناوریهای نوین، تحلیل دقیق فرآیندها، ایجاد یک ساختار سازمانی انعطافپذیر و تعهد به بهبود مداوم و ایجاد هماهنگی میان اجزاء مختلف سازمان ضروری است.
از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟
اولین نکتهای که برای دریافت گواهینامه انواع استانداردها باید به آن توجه داشته باشید این است که گواهینامهای معتبر است که از مراجع صدور تحت اعتبار IAF یا ASCB صادر شود. پیش از عقد قرارداد و دریافت گواهینامه حتما بررسی کنید که نام مرجع صدور در لیست منتشر شده در سایت نهادهای نامبرده قابل مشاهده باشد؛ در غیر این صورت گواهی فاقد اعتبار خواهد بود.
دومین نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که برای دریافت خدمات مشاوره یا صدور باید به دفتری مراجعه کنید که دارای پروانه و مجوز رسمی دولتی در آن حیطه باشد تا امکان پیگیری و استیفای حقوق در صورت بروز هر گونه مشکل برای شما محفوظ بماند.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره و راهنمایی جهت دریافت گواهینامه ایزو معتبر میتوانید از خدمات مشاوره رایگان مجموعه EIQM CET از طریق تماس با ما بهره ببرید.