سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) چیست؟

سازمان بین ‌المللی استاندارد یا ISO مخفف International Standard Organization، یک سازمان غیردولتی جهانی است که استانداردهای بین‌المللی را برای صنایع و بخش‌های مختلف توسعه و انتشار می‌دهد. این سازمان برای اطمینان از کیفیت، ایمنی و کارآیی محصولات، خدمات و سیستم‌ها در سراسر جهان فعالیت می‌کند. در ادامه این مقاله با اهمیت این سازمان و استانداردهای آن آشنا می‌شویم.

 

سازمان بین ‌المللی استاندارد چیست؟

سازمان بین‌المللی استانداردها، معروف به ISO، یک سازمان غیردولتی است که استانداردهایی بین‌المللی را برای صنایع و بخش‌های مختلف تدوین کرده و انتشار می‌دهد. این استانداردها چهارچوبی ثابت برای اطمینان از کیفیت، ایمنی و کارآیی محصولات، خدمات و سیستم‌ها در سراسر جهان را ارائه می‌دهند.

تاریخچه و تأسیس ISO

ISO  در سال ۱۹۴۷ تأسیس شد و دفتر مرکزی آن در ژنو، سوئیس قرار دارد. این سازمان به عنوان اتحادیه استانداردهای صنعتی بین‌المللی و تسهیل هماهنگی تأسیس شد تا تجارت و همکاری جهانی را ترویج کند. در سال‌های اخیر،ISO  به طور قابل توجهی تکامل یافته است و دامنه‌اش را برای پوشش زمینه‌های گسترده‌ای چون تولید، فناوری، بهداشت و خدمات گسترده‌تر کرده است. اکنون اعضای آن از بیش از ۱۶۰ کشور هستند که نشان رسمیت و تأثیر جهانی آن است.

تعریف سازمان ISO در وبسایت رسمی سازمان بین ‌المللی استاندارد

ایزو یک سازمان بین المللی مستقل و غیردولتی است که کارشناسان جهانی را گرد هم می آورد تا در مورد بهترین راه برای انجام کارها به توافق برسند. ایزو معتقد است ماموریتش این است که زندگی را در همه جا و برای همه آسان‌تر، ایمن‌تر و بهتر کند.

تعریف استاندارد ISO در وبسایت رسمی سازمان بین ‌المللی استاندارد

استانداردهای ایزو، استانداردهای جهانی برای کالاها و خدمات قابل اعتماد هستند. این استانداردها در افزایش قابلیت اطمینان، ایجاد اعتماد و ساده‌سازی انتخاب‌ها نقش دارند، معیارهای ثابتی را برای کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان به طور یکسان تعیین می‌کنند و یک وجهه عالی به ما می‌بخشند. می‌توانید آنها را به عنوان فرمولی در نظر بگیرید که بهترین روش انجام کارها را توصیف می‌کنند. به عنوان مثال:

• استانداردهای مدیریت کیفیت برای کمک به کارایی موثرتر و کاهش شکست محصول.
• استانداردهای مدیریت زیست‌محیطی برای کمک به کاهش اثرات مخرب، کاهش ضایعات و پایداری بیشتر.
• استانداردهای بهداشتی و ایمنی برای کمک به کاهش حوادث در محل کار.
• استانداردهای مدیریت انرژی برای کمک به کاهش مصرف انرژی.
• استانداردهای ایمنی مواد غذایی برای کمک به جلوگیری از آلوده شدن غذا.
• استانداردهای امنیت فناوری اطلاعات برای کمک به حفظ امنیت اطلاعات حساس.

تعریف گواهینامه ISO در وبسایت رسمی سازمان بین‌‌المللی استاندارد

گواهی ایزو نشان‌ می‌دهد محصول یا خدمات شما انتظارات مشتریان را برآورده می‌کند و به همین دلیل می‌تواند ابزار مفیدی برای افزایش اعتبار باشد. اخذ این گواهی‌ها برای برخی از صنایع، یک الزام قانونی یا قراردادی است.

اعضای سازمان بین ‌المللی استاندارد

اعضا سازمان ایزو از کشورهای و نهادهای مرتبط با صنایع مختلفی هستند و شامل نهادهای استاندارد ملی، صنایع، سازمان‌های دولتی، سازمان‌های غیردولتی و نهادهای تحقیقاتی هستند. هدف از شرکت این اعضا در فعالیت‌های ISO، مشارکت در توسعه و به‌روزرسانی استانداردها، ارائه نظرات و تجربیات و ترویج استفاده از استانداردهای بین‌المللی در صنایع و اقتصادهای مختلف است.

همکاری ISO با IAF ،ASCB و ILAC

سازمان بین ‌المللی استاندارد (ISO) با انجمن اعتباربخشی بین المللی (IAF)، سرویس اعتباردهی مراجع صدور (ASCB) و استانداردهای آزمایشگاهی (ILAC) همکاری دارد. این همکاری‌ها به منظور ترویج استفاده از استانداردهای ISO و اطمینان از اجرای صحیح و موثر آن‌ها در سطح بین‌المللی صورت می‌گیرد.

فعالیت‌های سازمان بین ‌المللی استاندارد

سازمان بین‌المللی استانداردها در حوزه‌های مختلفی فعالیت دارد که شامل موارد زیر است:

• توسعه استانداردها: ISO همواره در حال توسعه استانداردهای بین‌المللی برای صنایع و عرصه‌های مختلف است.
• اعتباربخشی گواهینامه‌ها: به عنوان یک سازمان معتبر در اعتباربخشی گواهینامه‌های استاندارد بین‌المللی فعالیت می‌کند. این گواهینامه‌ها توسط مراجع مستقل صادر می‌شوند و تأیید می‌کنند که یک سازمان به استانداردهای مشخص ISO پایبند است.
• ترویج استفاده از استانداردها: در ترویج استفاده از استانداردهای بین‌المللی و ارزش آن‌ها برای سازمان‌ها و صنایع نقش دارد. این فرایند شامل آموزش، آگاه‌سازی و تشویق به استفاده از استانداردها می‌شود.
• همکاری با سازمان‌های مرتبط: ISO با سازمان‌های دیگری مثل IAF وILAC همکاری دارد تا توسعه و اجرای استانداردها را ترویج کند.

این فعالیت‌ها به منظور ایجاد یک فضای استاندارد و ارزشمند برای سازمان‌ها و صنایع جهانی انجام می‌شود و برای ارتقاء کیفیت، ایمنی و عملکرد بهبودیافته سازمان‌ها سودمند است.

چه کسی استانداردهای بین‌المللی ایزو را تدوین و تائید می‌کند؟

استانداردهای بین‌المللی ایزو توسط کمیته‌های فنی و تخصصی ISO تدوین و تائید می‌شوند. کمیته‌های ایزو از نمایندگان کشورهای مختلف و نهادهای مرتبط با انواع صنایع و حوزه‌ها تشکیل شده‌اند. هدف این کمیته‌ها ارائه استانداردهایی است که با نظرات و تجربیات متخصصان از سراسر جهان تطابق دارند و نیازهای صنایع و سازمان‌ها را برآورده می‌کنند.

سازمان بین ‌المللی استاندارد چه تعداد استاندارد منتشر کرده است؟

ISO تا به حال بیش از ۲۳٬۰۰۰ استاندارد منتشر کرده است. این استانداردها در موضوعات مختلفی از جمله مدیریت کیفیت، مدیریت محیط زیست، ایمنی اطلاعات، بهداشت و ایمنی شغلی و سایر حوزه‌های مهم فعالیت دارند.

استانداردها ایزو چه کاربردی برای شما دارند؟

استانداردهای بین‌المللی ایزو تضمین می‌کنند که محصولات و خدماتی که روزانه استفاده می‌کنید ایمن، قابل اعتماد و باکیفیت هستند. آنها همچنین کسب‌وکارها را در مسیر شیوه‌های اخلاقی و پایدار راهنمایی می‌کنند و به ایجاد آینده‌ای کمک می‌کنند که در آن کیفیت محصولات تضمین و از ایمنی زمین نیز حفاظت شود. در واقع، استانداردها به طور یکپارچه کیفیت را با مسئولیت‌پذیری ترکیب می‌کنند و تجربیات مثبت شما را افزایش می‌دهند.

اهمیت و مزایا استفاده از استانداردهای ISO

پایبندی به استانداردهایی که سازمان بین ‌المللی استاندارد منتشر می‌کند مزایای فراوانی از جمله افزایش کارآیی، رضایت مشتری، قابلیت رقابتی در بازار و رعایت بهتر مقررات را به سازمان‌ها ارائه می‌دهد. همچنین نوآوری، مدیریت ریسک و روش‌های پایدار را ترویج می‌کند.

لیست استانداردهای محبوب ایزو

همان طور که گفتیم استانداردهای ISO راهنماها، مشخصات و الزاماتی برای محصولات، خدمات و فرایندها فراهم می‌کنند که به سازمان‌ها اجازه می‌دهند تا هماهنگی، قابلیت اطمینان و برتری را کسب کند. این استانداردها گسترده وسیعی از حوزه‌ها مانند مدیریت کیفیت یا پایداری محیطی را شامل می‌شوند و نیازها و اهداف متنوعی را پوشش می‌دهند. برخی از محبوب‌ترین استانداردهای سازمان بین ‌المللی استاندارد عبارتند از:

ISO 9001 – استاندارد مدیریت کیفیت

ایزو ۹۰۰۱ شرایط یک سیستم مدیریت کیفیت را تعیین می‌کند و روی تمرکز بر مشتری، رویکرد فرایند و بهبود مداوم تأکید دارد. این استاندارد در تمام اندازه‌ها و صنایع قابل اجرا است.

ISO 14001 – استاندارد مدیریت محیط زیست

ایزو ۱۴۰۰۱ الزامات یک سیستم مدیریت زیست‌محیطی را مشخص می‌کند که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا برای کاهش اثرات زیست محیطی، رعایت مقررات و بهبود عملکرد پایداری خود تلاش کنند.

ISO 27001 – استاندارد مدیریت امنیت اطلاعات

ایزو ۲۷۰۰۱ بهترین روش‌های مدیریت امنیت اطلاعات را ارائه می‌دهد که شامل ارزیابی ریسک، اجرای کنترل‌ها و نظارت مداوم می‌شود. این استاندارد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از اطلاعات حساس خود حفاظت کرده و ریسک‌های امنیتی را کاهش دهند.

ISO 45001 – استاندارد بهداشت و ایمنی شغلی

ایزو ۴۵۰۰۱ چارچوبی برای مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی فراهم کرده و به ایجاد یک محیط کاری ایمن و سالم، کاهش تصادفات محیط کار و رعایت تعهدات قانونی کمک می‌کند.

فرایند صدور گواهینامه ISO

سازمان بین ‌المللی استاندارد فقط استانداردها را تدوین می‌کند و نقشی در صدور گواهینامه ندارد. برای دریافت گواهینامه ایزو، باید از طریق مراجع صدوری که توسط ISO معتبر شناخته شده‌اند، اقدام کنید. کمیته ارزیابی انطباق ایزو (CASCO) تعدادی استاندارد مربوط به فرآیند صدور گواهینامه را تولید کرده است که توسط مراجع صدور گواهینامه استفاده می‌شوند. این مراجع صدور مستقل از ISO هستند و پس از انجام ارزیابی‌های مربوطه، گواهینامه‌های ISO را صادر می‌کنند.

نحوه انتخاب یک مرجع صدور ایزو معتبر

انتخاب یک مرجع صدور معتبر بستگی به مجموعه‌ای از عوامل دارد که باید در نظر گرفته شوند. برخی از این عوامل عبارتند از:

• اعتبار و شهرت مرجع: مرجعی که انتخاب می‌شود باید اعتبار و شهرت مناسبی داشته باشد و توسط صنایع و نهادهای مختلف تأیید شده باشد.
• بازخورد و تجربه: تجربه سازمان‌ها و نهادهای دیگری که قبلاً با این مرجع کار کرده‌اند می‌تواند به عنوان یک راهنما برای انتخاب مناسب باشد. همچنین بازخوردها و نظرات از سازمان‌های دیگر نیز مفید است.
• منطقه جغرافیایی: برخی مراجع ممکن است در یک منطقه خاص فعالیت داشته باشند و برای سازمان‌هایی که در همان منطقه فعالیت می‌کنند، انتخاب مناسبی باشند.
• هزینه و زمان: هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای گواهینامه‌دهی نیز از اهمیت بالایی برخوردارند. باید مقایسه‌ای دقیق بین هزینه‌ها و خدمات ارائه شده توسط مراجع مختلف صورت گیرد.
• تخصص و دامنه فعالیت: برخی مراجع به دلیل تخصص و دامنه فعالیت خاص خود می‌توانند برای برخی صنایع یا استانداردها مناسب‌تر باشند. بنابراین، تطابق تخصصی میان مرجع و نیازهای سازمان اهمیت دارد.

تأثیراستانداردهای سازمان بین ‌المللی استاندارد بر صنایع مختلف

استانداردهای ISO نقش مهمی در شکل‌دهی به صنایع و اقتصادهای سراسر جهان دارند. آن‌ها تجارت و نوآوری را ترویج می‌کنند و عملکرد سازمانی را بهبود می‌بخشند که به رقابت جهانی و توسعه پایدار کمک می‌کند. آینده ISO با پیشرفت‌های پیوسته در فناوری، جهانی‌شدن و پایداری مشخص است. روندهای جدید مانند دیجیتالی‌سازی، هوش مصنوعی و اقتصاد دایره‌ای احتمالاً بر توسعه و اجرای استانداردهای ISO تأثیر می‌گذارند که با نیازها و اولویت‌های در حال تغییر سازگار می‌شوند.

چالش‌ها و انتقادات

با وجود مزایای فراوان استانداردهای ISO، با برخی چالش‌ها و انتقاداتی نیز همراه هستند مانند پیچیدگی، هزینه و تفسیرهای مختلف. همچنین برخی ادعا می‌کنند که استانداردها ممکن است نوآوری را محدود کنند یا بارهای ناکارآمدی بر دوش سازمان‌ها بگذارند که نیازمند بررسی و بهبود مداوم هستند.

جمع‌بندی

سازمان بین ‌المللی استاندارد یا ISO با ایجاد استانداردهایی که کیفیت، ایمنی و پایداری را ترویج می‌کنند نقش مهمی در شکل‌دهی به صنایع و تجارت جهانی ایفا می‌کند. استانداردهای ایزو نوآوری را ترویج می‌کند، تجارت را تسهیل می‌کند و عملکرد سازمانی را بهبود می‌بخشد. در حالی که جهان به سمت تکامل می‌رود، ISO  به ما کمک می‌کند تا با این تغییرات هماهنگ شویم و فرصت‌های رشد و توسعه را از دست ندهیم.

سوالات متداول

استانداردهای ISO از شناخت گسترده و پذیرشی در سراسر کشورها و بخش‌ها برخوردارند و به عنوان معیارهای کیفیت، ایمنی و عملکرد شناخته می‌شوند. آن‌ها تعامل، هماهنگی و اعتماد متقابل را میان نهادها ترویج می‌کنند در رشد تجارت و همکاری بین‌المللی نقش دارد. در ادامه به برخی سوالات متداول در این باره پاسخ می‌دهیم:

از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟

اولین نکته‌ای که برای دریافت گواهینامه انواع استانداردها باید به آن توجه داشته باشید این است که گواهینامه‌ای معتبر است که از مراجع صدور تحت اعتبار IAF یا ASCB صادر شود. پیش از عقد قرارداد و دریافت گواهینامه حتما بررسی کنید که نام مرجع صدور در لیست منتشر شده در سایت نهادهای نام‌برده قابل مشاهده باشد؛ در غیر این صورت گواهی فاقد اعتبار خواهد بود.

دومین نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که برای دریافت خدمات مشاوره یا صدور باید به دفتری مراجعه کنید که دارای پروانه و مجوز رسمی دولتی در آن حیطه باشد تا امکان پیگیری و استیفای حقوق در صورت بروز هر گونه مشکل برای شما محفوظ بماند.

در صورت نیاز به هرگونه مشاوره و راهنمایی جهت دریافت گواهینامه ایزو معتبر می‌توانید از خدمات مشاوره رایگان مجموعه EIQM CET از طریق تماس با ما بهره ببرید.

---