ایزو ارزان از مطالبات اکثر مدیران و سازمانهاست؛ اما روند اخذ گواهینامه ایزو معتبر و پیادهسازی الزامات استانداردها بههیچوجه سریع یا ارزان نیست. این فرایند شامل سرمایهگذاریهای قابلتوجهی در زمان، تخصص و منابع است؛ اما چیزی که اثبات شده است این است که در مجموع میزان سود حاصل از اخذ این گواهینامه بسیار بیشتر از هزینه اولیه است. پس توجه کنید که هنگام اخذ گواهینامه ابتدا اعتبار را ملاک قرار دهید و سپس به دنبال اخذ ایزو ارزان از مراجع معتبر باشید.
آنچه در این مطلب میخوانید:
- گواهینامه ایزو چیست؟
- فرایند صدور گواهینامه ایزو ارزان اصل
- انواع استانداردهای ایزو چیست؟
- مزایای گواهینامه ایزو ارزان و معتبر چیست؟
- چرا شرکتها باید سیستم مدیریت خود را تأیید کنند؟
- آیا استاندارد ایزو ارزان جعلی است؟
- ارزش گواهینامه ایزو برای شرکت من چیست؟
- شرایط اخذ گواهینامه ایزو ارزان چیست؟
- صدور گواهینامه چقدر طول میکشد؟
- ممیزی ایزو چیست و چگونه انجام میشود؟
- خطرات اخذ ایزو ارزان
- مراحل اخذ گواهینامه ایزو ارزان
- چگونه میتوانم برای اخذ گواهینامه ایزو آماده شوم؟
- اعتبار گواهینامه ایزو صادرشده چقدر است؟
- چه صنایعی میتوانند ایزو ارزان و معتبر بگیرند؟
- چگونه از اعتبار گواهینامه ایزو ارزان اطمینان حاصل کنیم؟
- از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟
گواهینامه ایزو چیست؟
کلمه گواهینامه از عبارت لاتین “certus facere” به معنای «ایمنسازی» گرفته شده است. گواهینامه ایزو تأییدی است توسط شخص ثالث مبنی بر اینکه تمام الزامات استانداردهای بینالمللی یا قوانین فنی در شرکت موردنظر رعایت شده است. صدور گواهینامه در گرو نتایج ممیزی و ارزیابی انطباق است که در آن برآوردهشدن الزامات بررسی میشود. موضوع چنین ارزیابیهایی میتواند محصولات، پروژهها، فرایندها یا سیستمهای مدیریتی باشد.
یکی از مواردی که پس از اخذ انواع ایزو اهمیت دارد این است که اکثر گواهینامهها بر مدیریت کیفیت و بهبود مستمر سیستم تأکید دارند. شما باید بعد از پیادهسازی و اجرای الزامات و دستورالعملهایی که مرجع صدورتان برای شما در نظر میگیرد همچنان سیستم خود را بهروز نگه دارید تا از مزایای الزامات استاندارد بهرهمند شوید.
فرایند صدور گواهینامه ایزو ارزان اصل
پیشنیاز ضروری برای صدور گواهینامه در مجموعههای بزرگ و با حیطه فعالیتی مهم، ارزیابی مستقل، بیطرفانه و عینی توسط یک شخص ثالث معتبر است. ممیزی همیشه بخشی از فرایند صدور گواهینامه بوده و برای اطمینان از دوام الزامات استاندارد در یک دوره حداقل سهساله در مجموعه است.
در صورت نیاز به ممیزی ایزو، کارشناسان انطباق با استانداردها یا مجموعهای از قوانین را در محل مشتری بررسی میکنند. اما پیادهسازی و ممیزی غیرحضوری نیز امکانپذیر است که موجب سرعت بخشیدن به روند کار میشود. معمولاً فرایند ممیزی، با گزارش حسابرسی که نتایج ممیزی را مستند میکند به پایان میرسد. هنگامی که انطباق با الزامات تأیید شد، گواهینامه برای شما صادر میشود.
انواع استانداردهای ایزو چیست؟
سازمان جهانی استاندارد، بنا به نیاز ارگانهای موجود در بخش صنعتی و تجاری، تعداد بیشماری از انواع ایزو را تدوین کرده است. استانداردهای ایزو مشمول صدور گواهینامه اجباری نیستند و این سازمان نقشی در صدور آنها ندارد؛ اگر مایل به اخذ گواهینامه ایزو هستید باید از طریق مراجع صدور معتبری که تحت اعتبار IAF یا ASCB هستند اقدام کنید.
همانطور که گفتیم گواهینامههای بیشماری در قالب استانداردهای عمومی و اختصاصی قابل اخذ است که شما باید برحسب زمینه فعالیت خود استاندارد مطلوب را انتخاب کنید. طبق آمار محبوبترین استاندارد در بین صنایع، ایزو ۹۰۰۱ یا سیستم مدیریت کیفیت است. بعد از آن استانداردهای زیر بیشترین استفاده را در سراسر جهان دارند:
- ISO 14001 – مدیریت زیستمحیطی
- ISO 45001 – بهداشت و ایمنی شغلی
- ISO 22000 – ایمنی غذا و خوراک
- ISO 27001 – امنیت اطلاعات
- ISO 50001 – مدیریت انرژی
- ISO 13485 – دستگاههای پزشکی
- ISO 15378 – مواد بستهبندی اولیه برای داروها
- ISO 26000 – مدیریت پایداری
مزایای گواهینامه ایزو ارزان و معتبر چیست؟
گواهینامه ایزو موقعیت شرکتها در بازار را بهبود میبخشد. صدور مدرک بینالمللی استاندارد به شرکتها اجازه میدهد تا استانداردهای کیفیت بالای خود را با یک گواهی ثابت کنند. علاوه بر این، داشتن گواهینامه میتواند امنیت بیشتری را در زمینه احساس مسئولیت نسبت به تولید محصول برای مشتری ایجاد کند.
اما علاوه بر وجهه عمومی مزایای داخلی را نیز برای سازمانها به همراه دارد؛ زیرا فرایند صدور گواهینامه نقاط ضعف بالقوه ما را مشخص میکند و میتوانیم آنها را اصلاح کنیم و به فکر بهبود مستمر باشیم. برخی از مزایای دیگر اخذ ایزو در یک نگاه شامل موارد زیر است:
- نگاه جامع و بیطرفانه از بیرون به افراد، فرایندها، سیستمها یا محصولات و نتایج
- درجه بالایی از اطمینان در تصمیم و عمل به دلیل وجود ممیزیها
- اطمینان در مورد اثربخشی فرایندها برای رهبری و بهبود
- گواهی بینالمللی شناخته شده بهعنوان گواهی عملکرد
- بهبود تصویر سازمان و عملکرد در رقابت تجاری
چرا شرکتها باید سیستم مدیریت خود را تأیید کنند؟
زمانی که قرار است اثربخشی و کارایی سیستم مدیریت بر فرایندها یا محصولات در بلندمدت تضمین شود، اخذ گواهینامه ایزو ارزان اصل همیشه مفید و سودمند است. صدور گواهینامه ایزو توسط یک شخص ثالث مستقل دارای مزایای بسیاری است که بسیار فراتر از تأیید صرف مطابقت با الزامات یک استاندارد است. یک سیستم مدیریت گواهی شده به شما کمک میکند تا به طور دائم رقابتپذیری و در نهایت موفقیت کسبوکار خود را بهبود بخشید.
گواهینامه ایزو مدرکی است که به مشتریان، رقبا، تأمینکنندگان، کارمندان و سرمایهگذاران شما نشان میدهد که رویههای استاندارد شناخته شده را اعمال میکنید و شرکت شما برای بلندمدت به طور مؤثر مدیریت میشود. همچنین فرایند صدور گواهینامه، از ممیزی و نظارت سالانه آن تا صدور مجدد گواهینامه، احساس مسئولیت، تعهد و انگیزه را در بین کارکنان ترویج میکند که منجر به بهبود کلی عملکرد در شرکت میشود.
آیا استاندارد ایزو ارزان جعلی است؟
تمام استانداردهای ایزو باید توسط مراجع بینالمللی معتبر مانند IAF و ASCB تأیید شوند. مراجع بدون تأیید این سازمانها معمولاً نهادهای خصوصی هستند که در جامعه تجاری بهعنوان استاندارد بینالمللی شناخته نمیشوند. برخی متقاضیان تنها به دنبال گواهینامههایی برای تبلیغات و افزایش اعتبار ظاهری هستند و برایشان اعتبار جهانی اهمیت ندارد. در این صورت، گواهینامههای مراجع خصوصی کفایت میکند.
اما برای صادرات و ورود به بازارهای بینالمللی، گواهینامه معتبر و تأییدشده ضروری است.
استفاده از واژه “جعلی” برای مراجع خصوصی همیشه منصفانه نیست، چون بعضی از این مراجع گواهینامههای با کیفیت و ارزشمند صادر میکنند.
ارزش گواهینامه ایزو برای شرکت من چیست؟
علاوه بر ارزشی که گواهینامه ایزو ارزان معتبر از نظر خارجی بهعنوان مدرکی از انطباق کامل با الزامات خاص استانداردها، مشخصات یا قوانین فنی دارد، ممیزیهای داخلی و خارجی در طول کل فرایند صدور و تمدید سالانه بهعنوان یک انگیزه و نیرومحرکه جهت بهبود شرایط داخلی عمل میکنند.
شرکتها و سازمانها از هر نوع، اعم از شرکتهای صنعتی، ارائهدهندگان خدمات یا ادارات دولتی همگی از قدرت نوآورانه ممیزیها بهره میبرند که به مدیریت عالی و بهبود اثربخشی فرایندها و عملکرد تیم اجرایی ختم میشود. باتوجهبه اهداف خاص شرکت، فرایندهای ویژه، پیچیدگی فعالیت تجاری، سطوح مختلف بلوغ و نیازهای فردی ممکن است در مراحل مختلف به مشاوره نیاز داشته باشید که برای این منظور میتوانید در روند اخذ گواهینامه از مجموعههای مشاور ایزو کمک بگیرید.
شرایط اخذ گواهینامه ایزو ارزان چیست؟
ازآنجاییکه اخذ گواهینامهها همیشه در گرو انطباق با الزامات یک استاندارد و مشخصات فنی انجام میشود، باید قبل از اقدام برای اخذ گواهینامه، الزامات مربوطه را در سیستم مدیریتی خود پیادهسازی کرده باشید. اگر در طول ممیزی، انطباق با الزامات استاندارد در مجموعه شما تائید شود بازرس توصیهنامهای برای صدور گواهینامه صادر میکند. سیستمها بهتدریج به این نتیجه رسیدند که اخذ استاندارها در غالب یک سیستم مدیریتی یکپارچه، به دلیل وجود ساختار اساسی مشترک بین اغلب استانداردها یک راه سریع و بهصرفه است.
صدور گواهینامه چقدر طول میکشد؟
زمان موردنیاز برای صدور و ممیزی گواهینامه بسیار متفاوت است. سازمانهای کوچک ممکن است به ممیزی نیاز نداشته باشند یا در صورت لزوم، ممیز بتواند در عرض یک روز به نتیجه ارزیابی برسد. اما برای مشتریان بزرگ و با زمینه فعالیت حساس، تیمهای دهنفره یا بیشتر از ممیزان و کارشناسان ممکن است برای چند هفته در محل مشغول پیادهسازی یا ارزیابی باشند.
پس بسته به دامنه سیستم مدیریتی که میخواهید گواهینامه آن را اخذ کنید، فرایندهای فردی یا محصولاتی که باید گواهی شوند، زمان صدور متفاوت میشود. برای صدور گواهینامه بر اساس استانداردهای سیستم مدیریت خاص مانند ISO 9001، مشخصات ثابتی توسط انجمن بینالمللی اعتباربخشی IAF بر اساس تعداد کارکنان وجود دارد.
ممیزی ایزو چیست و چگونه انجام میشود؟
ایزو ۹۰۰۱ ممیزی را بهعنوان یک فرایند سیستماتیک، مستقل و مستند برای بهدستآوردن شواهد عینی و ارزیابی آن برای تعیین میزان برآوردهشدن معیارهای ممیزی تعریف میکند. هر ممیزی که انجام میدهید به شما کمک میکند تا برای ممیزی بعدی آماده شوید. ممیزیهای داخلی به شما کمک میکند تا برای ممیزیهای نظارتی آماده شوید و ممیزیهای نظارتی به شما کمک میکنند تا برای ممیزیهای تأیید مجدد آماده شوید.
در مجموعههای بزرگ که با روند اخذ ایزو ارزان پیچیدهتری مواجه هستند، ابتدا یک بهاصطلاح پیش ممیزی انجام میشود. این مرحله میتواند بهعنوان ارزیابی اولیه عملکرد یا معیاری برای شناسایی نقاط قوت و پتانسیل بهبود عمل کند. اگر مغایرتها یا ضعفهایی در پیش ممیزی شناسایی شود، باید اقدامات اصلاحی را در یک بازه زمانی مشخص برنامهریزی و اجرا کنید.
اگر پیش حسابرسی به نتیجه مطلوب منتهی شود، ممیزی اصلی گواهینامه انجام میشود. بهمحض اینکه گزارش ممیزی مطابقت با الزامات اساسی را تأیید کرد، گواهی را دریافت میکنید. یک گواهینامه همیشه برای یک دوره زمانی محدود معتبر است. قبل از انقضای آن، میتوان برای تأیید مجدد انطباق و تمدید گواهینامه اقدام کنید.
خطرات اخذ ایزو ارزان
ممکن است ایزوی ارزانی که دریافت میکنید، جعلی و غیرقابلاعتماد باشد. اگر این گواهینامه فیک باشد، مشکلات و پیامدهای زیر را به دنبال خواهد داشت:
ازدسترفتن اعتماد مشتریان: شناسایی جعلی بودن گواهینامه باعث کاهش اعتماد مشتریان میشود.
آسیب به اعتبار برند: ایزو جعلی جایگاه سازمان را در بازار متزلزل میکند.
ریسکهای قانونی: ممکن است سازمان با جریمه یا پیگرد قانونی مواجه شود.
ازدستدادن فرصتهای تجاری: بازارهای بینالمللی معمولاً ایزو معتبر را الزامی میدانند.
هزینههای پنهان: ایزوی جعلی میتواند در بلندمدت هزینهساز باشد.
افت کیفیت داخلی: گواهینامه غیرمعتبر به بهبود استانداردها کمک نمیکند و باعث کاهش کیفیت میشود.
مراحل اخذ گواهینامه ایزو ارزان
برای اخذ گواهینامه ایزو با هزینه کمتر، باید مراحل مختلفی را طی کنید که هم از نظر زمانی و هم از لحاظ مالی بهینه باشند. در اینجا مراحل اصلی برای اخذ گواهینامه ایزو با هزینه ارزانتر آمده است:
- انتخاب استاندارد مناسب: ابتدا استاندارد ایزو متناسب با نیاز سازمان خود را انتخاب کنید. برخی استانداردها ممکن است هزینه کمتری داشته باشند و برای سازمانهای کوچکتر مناسبتر باشند.
- آمادهسازی داخلی بدون مشاور: بهجای استخدام مشاوران گرانقیمت، خودتان فرایندها و مستندات مربوط به ایزو را طبق الزامات استاندارد تهیه کنید. این کار هزینهها را بهشدت کاهش میدهد.
- اجرای ممیزی داخلی: قبل از ممیزی خارجی، با استفاده از منابع داخلی خود یک ممیزی داخلی انجام دهید تا نقاط ضعف را شناسایی کرده و اصلاح کنید. این کار هزینههای مربوط به ممیزی خارجی را کاهش میدهد.
- انتخاب مرجع صدور گواهینامه با هزینه مناسب: مرجعی را برای صدور گواهینامه ایزو انتخاب کنید که هزینههای آن مناسب باشد، اما درعینحال معتبر و شناختهشده باشد.
- پیوسته بهبود و نگهداری: پس از دریافت گواهینامه، فرایندهای سازمان را به طور مستمر بهبود داده و مراقب باشید تا هزینههای تمدید گواهینامه را با رعایت الزامات آن کاهش دهید.
چگونه میتوانم برای اخذ گواهینامه ایزو آماده شوم؟
شرکتهایی که به دنبال صدور گواهینامه ایزو هستند باید اطمینان حاصل کنند که الزامات و مقررات اساسی استاندارد را تا حد زیادی برآورده کردهاند. این انطباق باید از طریق ممیزیهای داخلی توسط حسابرسان آموزشدیده انجام شود. در صورت لزوم یا به درخواست خود شما یک مرحله ممیزی خارجی از طرف یک مجموعه شخص ثالث نیز امکانپذیر است.
اعتبار گواهینامه ایزو صادرشده چقدر است؟
گواهینامههای ایزو صادر شده عموماً سه سال اعتبار دارند؛ اما شما به یک تمدید سالانه جهت بهروزرسانی کد رجیستر آنلاین گواهینامهها در وبسایت مرجع صدور نیز نیاز دارید. پس از گذشت سه سال از زمان صدور گواهینامه باید صدور مجدد برای شما انجام شود و در صورت لزوم روند ممیزی نیز از ابتدا آغاز میشود.
چه صنایعی میتوانند ایزو ارزان و معتبر بگیرند؟
اندازه و زمینه فعالیت شرکت یا صنایع مهم نیست. هر شرکت یا سازمانی که سیستم مدیریتی خود را مطابق با یک استاندارد، مشخصات یا ضوابط فنی قابلاجرا تأسیس و تکمیل کرده باشد، میتواند گواهینامه استانداردی مطابق با الزامات پیادهسازیشده دریافت کند.
چگونه از اعتبار گواهینامه ایزو ارزان اطمینان حاصل کنیم؟
برای اطمینان از اعتبار گواهینامه ایزو ارزان، ابتدا باید مرجع صادرکننده آن را بررسی کنید. گواهینامهای معتبر است که توسط یک نهاد صدور (CB) مورد تأیید انجمن بینالمللی اعتباربخشی IAF یا ASCB صادر شده باشد. میتوانید نام مرجع صدور را در وبسایت IAF و ASCB یا نهاد اعتباربخشی کشور مربوطه جستجو کنید. همچنین، از وبسایت رسمی صادرکننده گواهینامه استعلام بگیرید و بررسی کنید که شماره گواهینامه در سیستم آنها ثبت شده باشد. اگر یک گواهینامه بیش از حد ارزان باشد و بدون ممیزی واقعی صادر شود، احتمالاً فاقد اعتبار بینالمللی است و فقط جنبه تبلیغاتی دارد.
از کجا گواهینامه ایزو بگیریم؟
نخستین نکتهای که باید هنگام دریافت گواهینامه استانداردها در نظر داشته باشید این است که گواهینامه باید از مراکز صدور معتبر تحت نظارت IAF یا ASCB صادر شده باشد. پیش از امضای قرارداد و دریافت گواهینامه، حتماً بررسی کنید که نام مرکز صدور در لیست منتشر شده در وبسایت این نهادها وجود داشته باشد؛ در غیر این صورت، گواهینامه اعتباری نخواهد داشت.
دومین نکته مهم، مراجعه به دفاتری است که مجوز و پروانه رسمی دولتی در این زمینه را دارا هستند تا در صورت بروز هرگونه مشکل، امکان پیگیری و احقاق حقوق شما فراهم باشد.
برای دریافت مشاوره و راهنمایی درباره اخذ گواهینامه ایزو معتبر میتوانید با تماس با ما، از خدمات مشاوره رایگان مجموعه EIQM CERT بهرهمند شوید.